➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 370

Nonnen im Kloster Lüne an ihre leibliche Schwester

undatiert

Glückwunsch zur Hochzeit — Letter on marriage

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 27, fol. 6r

Niederdeutsch.

Vosding, Gifts (2018), S. 225-231.

Die Absenderinnen gratulieren der Empfängerin, wahrscheinlich der Schwester einer oder mehrerer Nonnen, zur Hochzeit. In dem größtenteils gereimten Text erklären sie, dass sie selbst wegen ihrer Gelübde nicht persönlich zur Feier kommen können, sie aber viele ehrwürdige Gäste an ihrer statt schicken wollen. Geschickt werden der Erzengel Michael, der Apostel Matthäus, der als der beste Apostel bezeichnet wird, weil er dreierlei Ehren besitzt, Johannes der Täufer, die Heiligen Georg, Mauritius und Nikolaus, sowie Anna, Katharina und Ursula mit ihren 11000 Jungfrauen. Die Schwester wird zudem gebeten, auf ihrer Hochzeit der verstorbenen Mutter zu gedenken und ihr eine Messe lesen zu lassen, so dass auf diese Weise auch sie festlich verköstigt wird. Da die Absenderinnen in der gewählten Besitzlosigkeit leben, können sie außer diesem Brief keine Geschenke schicken und nicht mit Gold und Silber schreiben, auch wenn sie es gern gewollt hätten. Sie bitten darum, das Schreiben mit ebenso viel Liebe zu empfangen, wie es verfasst wurde.

The nuns congratulate the sister of a nun on her wedding. In the largely rhymed text, they explain how they could not come to the ceremony in person because of their vows, but that they would like to send many honourable guests in their place. They send the archangel Michael, the apostle Matthew, who is called the best apostle because he has three honours, John the Baptist, the saints George, Maurice and Nicholas, as well as Anne, Catherine and Ursula with their 11,000 virgins. The sister should remember her deceased mother at her wedding and have a mass said for her, so that she would also be "nourished". Since the nuns live in the chosen poverty, they could not send any gifts apart from this letter, nor could they write with gold and silver. They ask that the letter be received with as much love as it was written.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur diplomatischen Ansicht]
[Lage 27, fol. 6r]

Jesuma Christum, den schipper aller creaturen,
de de is de alderbeste van naturen,
de umme des mjnschen salicheytb in dessem jammerdal is ghekomen
unde heft der werlde sunde up sik ghenomen,
den scrive we dy an enen grot tovoren
alzo sik dat wol mach boren!
Alderleveste susterke, nu dy de leve God in den stad des hilgen echtes heft gheschicket,
den he sulven in deme paradyse heft ghestichtet1 unde alle echte lude darto verplichtet,
dat se in desser werlt de vrucht werven,2
de dat hemmelsche vaderlant erven,3
so mote dy de leve Got vele luckes gheven
unde vorlene juk beyden sammendes suntheyt des lyves, salicheyt der sele, dat gy moten an ener luckeghen salighen stunde tosemmede komen,
alzo dat it juk an deme lyve unde an der sele moghe [Lage 27, fol. 6v] vramen.
Unde de leve God mote baven juk synec mylden segheninghe gheven,
dat gy to allen tyden an vrowden, an leve,
an vrede sunderd yenegheleye sorghe unde moygheyt
an synen hulden lange tyd
sunt unde salich moten tosemmede leven. Unde dat juw al juwe levedaghe an lucke, an groter erbaricheyt, an ghude, an eren mote bestan
unde juk moten van herten lef han
unde alle juwe levedaghe vruntliken unde lefliken tosemmede ummeghan.

De rike God
kere van juk alle nod
unde darvicheyt
dor syne mylden barmherticheyt
unde gheve, dat gy juwes tytliken ghudes alzo bruken moten an dessem ertrike,
dat gy dat ewighe ghud besitten moten an deme hemmelrike. Amen.

Alderleveste N, dy schal witlick syn,
dat we jo wolden komen hebben tho der hochtit dyn,
men nu westu wol, wo dat myd uns is gheleghen,
dat dat nich mach wesen;
des sy de benedyede God ghelovet,
wente ite uns in unsem clostere alderbest haghet,
men nu hebbe we uthelecht use unwerdighe bede
unde sendet dy vele groter erwerdighe gheste in unse stedef.

To dem ersten sende we dyk de hemmelschen konighinnen4 to ener werdynnen;
se is aller werlde wol bekannt,
se is en moder der barmherticheyt5 ghenant,
se heft van barmherticheyt nenen gheliken,
se versmadet noch den armen edder den riken,
men we se ynnichlike anropt
unde sekerken to er lopt,
den entfanghet se in ere gnade
beyde, vro unde spade,
se verghete er erer ere,
er se den sunder vorlete, de in noden were;6
ere soten wort
werdet in deme hemmele wol ghehort,
dar mote se ok juwer denken
unde myd eren gnaden wenken
unde van erem leven kynde verwerven,
dat gy nummer under tytliken ghuderen vorderven.

De [Lage 27, fol. 7r] hilge artzeenghel sunte Michael myd allem hemmelschen here
mote dar ok wesen, na unsem beghere,
to bescermende juk unde alle juwe gheste,
dat juk nicht arghes mote tokomen, men dat alderbeste.

Ock mote dar jeghenwardichg syn sunte Matheus, de werdige leve apostel, dede begyftighet is myd drierleye ere,
dat he het en wert ewangelista unde en eddel apostel unde en woldich here;7
we al de hilgen overlecht,
de drierleyge ere heft,
he, dat vynt he recht;
h ock heft eme de leve Got grote leve bewiset,
dar he sunderken wert umme ghelovet unde ghepryset,
do ene de leve sote Got barmhertliken ansach,
dar he in den tollen sat,
unde to em in syn hus trat
unde myd eme dranck unde at
undei ene so lefliken to sik ladede, do he sede:
„Kum to my unde volghe my van desser stede,
van stunden an he em so dede;
alzo we dat in dem ewangelio lesen,
dat mach mennighen sunderen en grot trost wesen,
alzo de leve God in dem sulven ewangelio secht:
„Ik byn nicht komen, dat ik wil den rechtverdighen laden,
men ik byn ghekomen, dat ik wil den sunderen nemen to gnaden,8
unde noch vele andere truwe unde leve, de de leve God by eme heft ghedan,
de de tomale wol bescreven stan,
dat me beyde van eme synghet unde list,9
alze du dat sulven wol west;
boven alle de wundere grot,
de eme de sote Jesus bewisede in syner marter not,
do he an dem hogheloveden sondaghe
dor de schulderen unde dor dat herte wart ghesteken vor dem altare,
do he offerde dat ware paschelam,
dat der werlde sunde up sik nam,
dar blef he bestande so langhej,
wente dat he dat sacrament hadde entfanghen,
do gaf he syne ghest up in Godes hande;
[Lage 27, fol. 7v] desse eddele apostel mote juk vorwerven,
dat gy nummer an tytlikenk ghude verderven
unde dat gy juwe herte ock nicht alto sere to tydliken ghude setten,
men dat gy Godl moten lef hebben unde eme denen to ersten unde to lesten;
unde dat gy myd juwen tydliken ghude unde ere
moten verwerven de ewighen ere.

Ok mote dar jeghenwardich syn juwe eddel hovethere
sunte Johannes, de de wol wert is groter ere,
de us lert den wech der warheyt,
den he in der wostenighe heft bereyt;10
des leven sunte Johannes mote gy so neten,
dat al de van iuk scholt boren werden de hilge dope mote bevleten.

We sendet dyk ok den starken ridder sunte Jurgen unde denm eddelen hochgheboren vorsten sunte Mauritium myd al syner schare,
dat he dynen leven brudegham vor allem arghen beware,
wan he wor schal uththen, riden edder varen;
unde sunte Clawes, de hilge bischop,
mote juk verwerven Godes unde der lude vruntschop
dat gy alle juwe levedaghe in rechtern lifneringhe moten bestan,
dat juk nummer nenes tydliken ghudes mote entghan.

De hilge vrowe sunte Anne mote dar ok myd al eren kynderen komen unde sunte Katherine, deo eddele ghadesbrud,
de deme leven Gode is trut,
de mote dar ok syn.

Ok mote to juwer koste komen de hilge junchvrouwe sunte Ursula myd al eren kumpanen, de hebbe wep ok ghebeden an use stede; alle desse elvendusent junchvrowen moten juk to hulpe komen in al juwen noden, wan gy erer behoven unde begheren.

Unde alle Godes hilgen alto like de dar syn an deme hemmelrike hoghen,
de moten altomale, up juwen vromen,
to juwer koste komen
unde moten juk de gnade Godes unde syne hulde [Lage 27, fol. 8r] verwerven.
Alderleveste N, we byddet dy, dat du under dyner brudmyssen dyner alderlevesten moder io willest denken
unde er myd dynen ynnighen bede wenken
unde willest er ene myssen lesen laten,
up dat se ock van dyner koste moghe hebben bate,

unde, myn leve N, du eghedes van rechten, dat we dy use ghave senden, wente dyn leve vader us vele willen unde vrunschop deyt.

Nu westu wol, dat we, God si ghelovet, nicht meer eghens enhebben, men so vele us van unsen oversten toghelaten is; doch van rechter gunst unde leve, de we to dy hebben, so sende we dy dessen bref, den hebbe we dy myd groter leve screven unde synt van dy des begherende, dat du den an sodaner leve willest entfanghen, alze we dy den screven hebbet; konde we den myd golde unde sulvere screven hebben, we hedden dat wol dan, darumme nym dyt vor en willen.

We bevalet dyk der Hilgen Drevaldicheyt unde der moder der barmherticheyt, der eddelen koninghinnen, unde allem hemmelschen inghesynne, dat gy hir so leven moten an der hilgen echteschop, dat gy na dessem levende komen moten an ere selschop. Amen.


Kritischer Apparat

a J als fünfzeilige Initiale

b in der Hs. salichyeyt

c folgt gestrichen hulde

d folgt gestrichen ieg

e folgt gestrichen is

f folgt unleserliche Streichung

g folgt gestrichen wesen

h folgt gestrichen ock

i folgt gestrichen eme

j in der Hs. laghe

k folgt gestrichen an

l supra lin.

m folgt gestrichen em

n folgt gestrichen lichf

o folgt gestrichen d

p in der Hs. wen


Sachapparat

1 Gn 2,21-23; Mt 19,4-6

2 Gn 1,28.

3 Ps 126,3.

4 Vgl. das ‚Ave Regina coelorum‘.

5 Vgl. das ‚Salve Regina (mater misericordia)‘.

6 Vgl. das ‚Memorare‘.

7 Vgl. den dreifachen Beweis aller Märtyrer (Beweis des Wortes, des Lebens und des Todes) sowie die Herleitung des Namen Levi, laut der ‚Legenda Aurea‘ der andere Name des Zöllners: Levi interpretatur assumtus vel applicatus sive additus aut appositus. Fuit enim assumtus ab exactione vectigalium, applicatus numero apostolorum, additus consortio evangelistarum et appositus catalogo martirum. In: Iacobus de Voragine, Legenda aurea, hg. von Maggioni (2007), Bd. 2, S. 1070. Vgl. ebenfalls Einleitung, Kap. 3.4.6.

8 Mt 9,9-13.

9 Vgl. den gesamten Bericht in der ‚Legenda Aurea‘, in: Iacobus de Voragine, Legenda aurea, hg. von Maggioni (2007), Bd. 2, S. 1070.

10 Mc 1,2-14; Mt 3,1-17; Io 1,19-34.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief370-D_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl