➨ Hinweis: Die Edition ist in Bearbeitung und daher nur eingeschränkt zitierfähig.

Zur Zeit sind Änderungen und Korrekturen am Text und in den Apparaten möglich.

Nach der endgültigen Veröffentlichung werden etwaige Korrekturen und Ergänzungen in einem Änderungsregister gelistet.

Brief 401

Nonnen, wahrscheinlich im Kloster Lüne, an eine Nonne in einem anderen Kloster

1496

Lob des Klosterlebens — Encouragement in praise of monastic life

Kloster Lüne, Hs. 15, Lage 33, fol. 1r

Lateinisch.

Die Absenderin teilt ihr Wohlergehen mit und erkundigt sich nach dem Ergehen der Empfängerin, von der sie lange nichts gehört hat und weiß, dass es ihr nicht gutgeht. Sie erinnert daran, wie sie gemeinsam das Klosterleben begonnen haben (vielleicht in Ebstorf) und ermahnt die Empfängerin, diesen Weg nicht aufzugeben. Trotz aller weltlichen Anfechtungen sind die Disziplin der monastischen Gelübde und das Vertrauen auf ihren himmlischen Bräutigam der rechte Weg zur ewigen Glückseligkeit. Sie sendet ein Bildchen und süßen Kuchen und vergewissert sich gegenseitiger Fürbitte. Der Brief zeigt zahlreiche grammatische Schwächen und Unregelmäßigkeiten.

The nuns ask after the health of the recipient, another nun, from whom they have not heard for some time. They know that she is not well. They remind her of how they began their life in the convent together (presumably in Ebstorf) and exhort the recipient not to give up this path. Despite all worldly stimulation the discipline of the monastic vows and trust in their heavenly bridegroom is the right path to eternal salvation. They send a little image and sweet cakes and exchange intercessory prayers.

[Ansicht mit Digitalisat][Zur diplomatischen Ansicht]
[Lage 33, fol. 1r]

Agnum sine macula, quem virgines sponsum suum sequitur quocumque ierit,1 Deum eternum incommutabilem, omnium visibilium et invisibilium creatorem,2 preteritorum futurorumque inspectorem, gratiarum largitorem, omnia bona iugiter operantem, frequentissime cordis iubilo contemplari pro salutea caritatis stilo prenotato!

Sororb precordialissimac, mutue dilectionis caritas nos tibi scribere, qued insinuare coegite nos, Dei dono, bona sospitatis gratia perfrui, quam nobis sui ad laudem conservet, prout sua voluntate divina disposuerit, quod et ipsum a te scire preoptamus longevof tempore perfruig enimh i tamen notitiam non percepimus. Investigamus insuper obnixe, soror predilectaj, rogamus, ne multum egre feras vel nobis imputetis tui ad oblivionem numquam me dilectioni aliquo sedularum scribeo transmississe;3 illud enim certis obstantibus casibus est premissum. Attamen noveris nos tamen frequentissime memores fuisse in colloquiis ac orationibus, quamvis exiguis, nostris tamquam corporaliter nobiscum conversatak. Reverel quoque et frequentissime tui presentiamm corporalem gliscendo preoptantes, quatenus dilectioni sororea mutuo confabularent alloquendo, quod prochdolor non desiderium nostrum promitti advertimus. Quapropter nunc libet ad confabulandi morem tibi alloqui, quod condempnasn, quoniam presentes tecum conversando [Lage 33, fol. 1v] fore neque huiusmodi ad te scribere despicere indigneris, nam ipsemet4 adhuc non bene circa regulares observantias proficientes, prout decet, in sancta religione, sed magis caritatemo tuam puta erga nos ferventius ad augendam excitare.

Eapropter nunc oppositum, soror preamanda, hortamur te circumspectam et instabilem circa statum laudabilem, videlicet sancte religionis, quam Deo instigante una tecump arripuimus. In eo, quodq durum curuir contrarium occurrerits, habe recursum ad summum consolatorem, sponsum tuum elegantissimum, ne umquam demeris cessandum ab eo, necnon ett fectuu spirituali, sed mente revolvens protracta, quod non sunt condigne passiones huius temporis ad futuram gloriam,5 et sic arripe novi fervoris exordium, patienter religionisv susceptaw onus6 perferrex, in qua usque ad mortem perseverasy. Est enim tue salutis consummatio in ordine stare, sub obedientia vivere et in disciplina perseverare. Et sic demum beatoz recurso ad sponsum tuum, cui subarrata7 desponsataque es, preter quem nulla reputes, ipsum vero solum amplectandis et amandis indices. Nam dulcis possessio, felix beatitudo totius boni habere consolatorem, propter quem noli,aa que sunt huius mundi, amare, quoniam, ut dicit scriptura, [Lage 33, fol. 2r] qui diligit mundum non est caritas Dei in illo,8 quibus adhuc implicatisab et nondum spretis semper maleac sentitur. Superna, quid desiderare est, non possumus nisiad terrena despiciamus, et terrena non despiciamus nisi supernorum desiderio trahamur, absque enim desidero cor non esse poterit. Item, quantum eterna agnoscimus, tantumae transitoria despicimus et exspuamus. Et iterum, quantumaf tamen exteriores delectationes contempserimus, tantum in Deo poterimus delectari.

Ceterum, soror carissima, in signumag et exibitionem dilectionis caritati tue obtenta licentia exigua munusculaah dirigamus, videlicet litteramai depictam cum tortis succuratis, huiusmodi obnixe flagitantes, ne dedigneris refutare, secundum dictumaj Chatonis: „Cum pauper per amicus etc.“9

Cum hiis brevibus valete in summo regis filio sponsoque tuo, qui est splendor paterne glorie, speculum summe et in deifice claritatis, „in quem angeli prospicere desiderant“,10 ut ait beatus Petrus etc. Cui celesti magna constupendo continuo angeli iocundantur, virgines corizantur,11 omnesque celestes cives perhenniter eius felici visione perfrui sine fine iocundantur.

Nil plus pro presenti, sed habes nos in orationibus tuis tibi commendatus. Salute insuper omnes consanguineas nostras tecum commorantes cum millenis salutationibus. Scriptis in die martiro N, anno Domini XCVI.12


Kritischer Apparat

a salute korrigiert aus salutis

b folgt gestrichen precta

c in der Hs. precordialisima

d que korrigiert aus qui

e coegit korrigiert aus cogt

f in der Hs. longevum korrigiert aus longo

g in der Hs. perfrui

h in mg.

i folgt gestrichen quam

j folgt überschüssig prelagitumo, Lesart und Bedeutung unsicher

k conversata korrigiert aus conversatus

l folgt gestrichen quaque

m folgt gestrichen corporalis

n Lesart unsicher

o Lesart unsicher, vielleicht auch civilitatem oder curiositatem

p folgt gestrichen arripimus

q in der Hs. quid

r Lesart unsicher

s occurrerit korrigiert aus occurretit

t folgt gestrichen a pro

u Lesart unsicher

v in der Hs. religiorum

w in der Hs. suss=cesta

x Lesart unsicher, zu erwarten wäre nach protracta ein weiterer Imp. Sg.

y in der Hs. perseverans

z folgt gestrichen cui

aa folgt gestrichen quam

ab implicatis korrigiert aus implicat

ac male korrigiert aus mala

ad folgt gestrichen terne

ae Lesart unsicher

af Lesart unsicher

ag folgt gestrichen et dilectione

ah in der Hs. manuscula

ai in der Hs. litterarum

aj folgt gestrichen cht


Sachapparat

1 Apc 14,4.

2 Vgl. Augustinus, Liber Soliloquiorum Animae ad Deum, cap. XXXII, in Migne PL 40 Sp. 891: incomprehensibilem et imperscrutabilem, incommutabilem, immensum et infinitum, principium omnium visibilium et invisibilium creaturarum, per quem omnia facta sunt.

3 Zum Wechsel zwischen Singular- und Pluralformen für Absenderin und Adressatin (investigamus / scribeo und feras / imputeris), vgl. den Abschnitt zu Anredeformen im Kloster in der Einleitung Kap. 3.4.8.

4 Der Satz bleibt unklar; hier wird nicht deutlich, wer ipse (Nom. mask. sg.) ist. Wenn es sich um das Subjekt des Satzes handeln soll, dann fehlt das finite Verb, das dazu das Prädikat darstellen könnte.

5 Rm 8,18.

6 Wahrscheinlich ist onus (neutr.) verschrieben, denn das Partizip Perfekt passiv sus […]ta und das folgende in qua lassen ein weibliches Bezugswort erwarten.

7 Vgl. die Antiphon Anulo suo subarravit me Dominus meus, Jesus Christus, et tanquam sponsam decoravit me corona aus der Liturgie der Nonnenkrönung, Das Statutenbuch, hg. von Stenzig (in Druckvorbereitung), fol. 46r-46v).

8 1.Io 2,15.

9 Vgl. Disticha Catonis, 1, 20: Exiguum munus cum dat tibi pauper amicus, accipito placide, plene laudare memento.

10 1.Pt 1,12.

11 Deponens von corizare.

12 1496.

XML: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/texts/Brief401-L_tei-transcript.xml
XSLT: http://diglib.hab.de/edoc/ed000248/scripts/tei-transcript.xsl