co-funded by the European Union under the Seventh Framework Programme (CIP-ICT-PSP.2009.2.3)
Homiliensammlung
Pergament — 115 Bl. — 16,5 × 11,7 cm — Weissenburg (?) — X. Jh.
Lagen: Quaternionen, 6 Temionen (1-5; erstes Blatt weggeschnitten, 22–27, 36 bis 41, 82-87, 96-101 und 110-115). Am Schluß fehlt mindestens eine Lage. Jüngere Lagensignaturen mit Rotstift 1–16. Schriftraum: 13 × 8 cm. 22 Zeilen. Gedrängte, zeilenenge karolingische Minuskel mit hohen, klobigen Oberlängen. Alles von einer Hand. 4v Randbemerkung (XV./XVI. Jh.) Continuetur cum sequenti, quia unus sermo est. Bereits im XV. Jh. foliiert und von derselben Hand mit Verfassernamen in margine versehen; es ist die Schrift des Augustinuskenners, die auch in anderen Weissenburger Handschriften erscheint.Die meisten Überschriften in roter Unzialis. Wenige große Anfangsbuchstaben in schwarzen Majuskeln.
Herkunft: 114v Codex sancti Petri in Wißenburg. — Auf dem weggeschnittenen, ursprünglich ersten Blatt stand ein Besitzvermerk(?) des XV.(?) Jhs.; auf dem stehengebliebenen Streifen ist nur noch das Wort Ex erhalten. Da auch der Text auf Blatt 115 fast verloschen ist und mitten im Satz abbricht, ist anzunehmen, daß es sich um eine am Beginn und am Schluß verstümmelte, lange Zeit einbandlose Handschrift handelt und auch auf dem ursprünglichen Blatt 1 nicht der Anfang des Buches zu lesen war; darum wurde auch das jetzige Blatt 1r bis zur Mitte ausradiert. Ebert hat, wie aus einer Bemerkung von seiner Hand auf dem Vorsatzblatt zu ersehen ist, die Verfasser nach den Initia Homiliarum im 3. Bd von Bandinis Bibliotheca Leopoldina Laurentiana bestimmt. 8°2.
4186. — C. P. Caspari, Briefe, Abhandlungen und Predigten, Christiania 1890, S. 200–201. — Caesarius Arelatensis, Sermones ed. G. Morin, 1953, P. 1, S. CVIII.
1r Sermo. ›Sermo de ieiunio quadragesimae‹. Iam dies ieiunii. Wird auch dem Caesarius Arelatensis, wohl mit Unrecht, zugeschrieben. 38, 1906-07. (App. Augustini, Nr. 83.)
:4r Sermo. ›Sermo ante quam symbolum tradatur‹. Quaeso, fratres karissimi, ut nobis reserantibus. (5r) Zwischentitel. ›Incipit expositio symboli‹. 39, 2191–95. (App. Augustini, Nr. 242.)
:8r Sermo 201. ›Castigatio sancti Agustini episcopi legenda in simboli traditione. ‹ Ecce, fratres dilectissimi, iam deo propitio dies remissionis. Die im Codex vorkommenden Sermones des Caesarius Arelatensis wurden der Collectio Germanica (G) entnommen. Nach vorliegender Handschrift abgedruckt: C. P. Caspari, Briefe, Abhandlungen und Predigten, Christiania 1890, S. 200-01. 104, S. 812-13.
:9v Sermo 67. Früher Augustinus, Sermo 59. ›Expositio orationis dominicae‹. Reddidistis, quid credatis, audite, quid oretis . Die im Codex vorkommenden Sermones des Caesarius Arelatensis wurden der Collectio Germanica (G) entnommen. 38, 400-02. 104, 602-04.
:12v Commentarius Fortunati in symbolum Athanasianum. ›Expositio fidei catholicae. ‹ Fides dicitur credulitas sive credentia . A. E. Burn, The Athanasian creed, Cambridge 1896, S. 28–39 (Texts and studies 4, 1.) Pitra, Analecta sacra 5, 1888, S. 27. Im Voss. Gr. 4° LV, den Pitra benutzte, wird die Expositio einem Euphronius presbyter zugeschrieben.
18v Commentarii in evangelium Matthaei lib. 3, cap. 21 (bis zu den Worten „in flore virtutum", Mat. 21, 1–11). ›Sermo sancti Hieronimi de commentario Mathei‹. Egreditur de Hericho (korr. Hiericho) turba eductus inde … — 26, 146–50 A. Der Schluß der Predigt nicht aus Hieronymus. Quando Jesus ingressus Hierosolomam (korr. Hierosolimam) sedens super asinam … — … salvum faciet popolum suum a peccatis eorum Jesus Christus dominus noster, qui cum aeterno patre.
:23r ›Sermo sancti Gregorii legendus in Osanna‹. Nach Paterius, Liber de expositione veteris ac novi testamenti de diversis libris s. Gregorii I. concinnatus, cap. 93. ( 79, 1047.). Dominus enim ac redemptoromnium, dilectissimi fratres, qui ex summa.
24r ›Expositio psalmi XXI‹. Vigesimus primus psalmus praenotationis suae principio … — … psalmus ergo iste totus de dominica passione cantatu est.
24v Enarratio in psalmum 21, 2–32. Deus, deus meus, respice in me. Randnotiz XV./XVI. Jh. Sancti Augustini episcopi. 36, 167-70.
:28v ›Item Expositio psalmi LIIII‹. Quinquagesimus quartus psalmus tam principio quam pro adnotatione … — … videte ergo, quid vox divina subiunxerit. Ego autem in te sperabo, domine.
32r Sermo 202. Nur Abschnitt 1. ›Omelia de cena domini‹. capitalia peccata purgamus. Randnotiz XV./XVI. Jh. 32r Sancti Augustini episcopiund 33r Non est finitus. 39, 2034–35 (App. Augustini Nr. 149). 104, 814-15.
:33r Epistula ad Corinthios 1, 11, 18–34. ›Incipiunt lectiones feriae V de apostolo ad Corintios‹.
:34r Epistula ad Hebraeos 4, 11–5, 10. ›Feria V. in parasceven‹.
:35v Sermo in vigiliis paschae. ›Omelia in vigilia paschae‹. Domini nostri Jesu Christi salvatoris honorabilem solemnitatem sua favente dementia … — … fulgore ascendendi cum suis congregemur ad caelum. Ipso dominante, qui. Randnotiz XV./XVI. Jh. Sancti Augustini episcopi. Mai, Nova patrum bibliotheca 1, 347.
37v Sermo 119. ›Omelia in die resurrectionis domini‹. 38, 673-76.
:41r Sermo. ›Omelia sancti Agustini prima die paschae‹. Non queo, fratres karissimi, quod mente concipio. 39, 2058–59 (App. Augustini, Nr. 159.) Anecdota Maredsolana 3, 3, S. 413 ff.
:43v Sermo 204. ›Item omelia sancti Agustini de pascha‹. Pascha Christi, dilectissimi, regnum est caelorum. 39, 2070–72 (App. Augustini, Nr. 168.) Liverani, Spicilegium Liberianum, S. 22. 104, 819-22.
:46r ›Sermo diei sancti paschae‹. Quis noctis praeteritae gratum laborem, quis … — … quam custodire protegereque dignetur. Per lesum Christum. Randnotiz XV./XVI. Jh. Sancti Augustini episcopi.
47v Sermo 240. ›Feria secunda in pascha‹. Nur bis stultitiam reprobavit. Dann anderer Schluß. Nos igitur illorum desidiam respuentes … — … eius mandata devota mente implere possumus, ipso auxiliante domino nostro, qui. (5 Zeilen). 38, 1130–33. (48v) Federprobe. unterer Rand vel quos habuerint ipsi X. Jh.
:52r Sermo 241. Text sehr gekürzt. ›De tertia feria in pascha‹. Am Ende Randnotiz XV./XVI. Jh. Non est totus. 38, 1133-38.
:55r Sermo 242. Mit anderem Anfang. ›De feria IIII. in pascha‹. Quantum donante domino possumus, de carnis resurrectione tractemus. Randnotiz des XV./XVI. Jhs. Sancti Augustini episcopi. Aliter incipit diebus hijs sanctis. 38, 1138–43. Mai, Nova patrum bibliotheca 1, 346.
:59r Sermo 243. Am Ende gekürzt. ›De quinta feria in pascha‹. futuram vitam, ubi erimus sine fine cum domino regnaturi, qui vivit. Am Ende Randnotiz XV./XVI. Jh. Non est finitus. 38, 1143 bis 1147.
:61r Sermo 251 cap. 1–5. ›De sexta feria paschae. ‹ ut et bona dicatis et bene vivatis, praestante domino nostro. Am Ende Randnotiz Non finitus. 38, 1167–70.
:64v Sermo 147. ›Sermo de sabbato paschae‹. 38, 797–99.
:66v Sermo. ›Sermo clausum pasche‹. Fast alles aus Augustinus, Sermo 224 entnommen. Der Beginn (endigend 67r) stimmt mit dem ersten Abschnitt von App. Augustini Nr. 172 überein. Die Fortsetzung beginnt: Et carnis cur am ne feceritis in concupiscentiis. infideles tales esse cognoveritis, sed ad meliora vos tendite, ut sine fine regnetis, ipso adiuvante, qui . 39, 2075.
:69v Sermo 207. ›Omelia die dominica ante letanias‹. Ecce, fratres karissimi, dies sancti et spiritales. PL 39, 2076–78 (App. Augustini Nr. 173). 104, 828-31.
:73r Sermo. ›Omelia in laetanias‹. Amicus, ad quem media nocte, id est tenebrosa iribulatione … — … hodie quoque, cum adoratur operibus bonis, venientibus benignus auditor adsistit, qui vivit.
75r Homilia 90. ›Item omelia in letanias‹. Legimus in prophetis, cum Ninive. Randnotiz Sancti Augustini episcopi aliter Maximi. 57, 459-62.
:77v Sermo 208. ›Item omelia in laetanias‹. 39, 2078-79 (App. Augustini Nr. 174). 104, 832-34.
:79v Sermo 263 cap. 1. 2. ›Sermo de ascensa domini‹. si non premat spiritum sarcinae peccatorum. Ipso auxiliante, cui est. 38, 1209-11. Mai, Nova patrum bibliotheca 1, 88.
:82r Sermo 210. ›Item sermo de ascensa domini‹. Randnotiz Sancti Augustini episcopi. 104, 837–40.
:83v Homilia 63. ›Omelia sancti Agustini de pentecosten‹. Sanctitati vestrae, karissimi, votorum iam nova. 53, 377-80. 39, 2093-94. (App. Augustini Nr. 185).
:85v Sermo. ›Item sermo eiusdem pentecosten‹. 39, 2092-93. (App. Augustini Nr. 184).
:86v Sermo 33. ›Omelia sancti Agustini de reddendis decimis‹. 39, 2266-68 (App. Augustini Nr. 257). 103, 143-47.
:90v Sermo 216. ›Omelia sancti Agustini in natale sancti Iohannis Baptistae‹. 39, 2113–15 (App. Augustini Nr. 97). 104, 858-61.
:94r Sermo 91. 52, 455–58. Gekürzt. = Ps.-Augustinus, Sermo 199. 39, 2117-18.
:96v Sermo. ›Item omelia in natale sancti Iohannis Baptiste‹. Sancti Iohannis Baptiste natalitia hodie prosecuturus tacere velim. Randnotiz Sancti Augustini episcopi. Mai, Nova patrum bibliotheca 1, 355.
98v Sermo. ›Sermo de Herode et de Herodiade‹. Heu mihi, quid agam? Unde sermo. Randnotiz Iohannis Crisostomi. Enthalten im Homiliarius des Paulus Diaconus. 95, 1508–14. (102r) Federprobe. Si Kalendae lanuarii domminico fuere (X. Jh.).
106r Sermo. ›Omelia in natale apostolorum Petri et Pauli‹. Natalem hodie iuvante domino apostolorum celebramus, quorum memoriam … — … ille alta petit, ut profundius cadat. Tu terra caput applicas, ut caelum possidens interemptus, praestante domino nostro Iesu Christi, qui. Der Anfang. 57, 762 (Addenda ad Maximum).
:108r Homilia 72. ›Item omelia in natale apostolorum Petri et Pauli‹. Cum omnes beati apostoli parem gratiam. 57, 402-06. 39, 2120-22 (App. Augustini Nr. 202).
:110v Sermo 68. ›Item omelia in natale apostolorum Petri et Pauli‹. Der letzte Satz fehlt. mihi vere Christus est et mori hierum. Randnotiz Sancti Augustini episcopi. 57, 669–72. Auch unter dem Namen des Ambrosius. 17, 712–14, Sermo 53.
:112v Sermo 70. ›Omelia in natale sancti Laurentii martyris‹. 57, 675-78. 39, 2127-28 (App. Augustini Nr. 206).
:115v Sermo 221. Nur der Anfang. Rogo vos bis supefluos. › (unter einer verschmutzten Leimkruste) Incipit Sermo (in natale sanctorum) apostolorum Jacobi (et Johannis?) aut quando volueris (dici) potest‹. 104, 873.
:Abgekürzt zitierte Literatur
O. von Heinemann, Die Helmstedter Handschriften, Bd. 1–3, Wolfenbüttel 1884–1888, ND Frankfurt/M. 1963–1965 (Kataloge der Herzog-August-Bibliothek Wolfenbüttel. Die alte Reihe 1–3) | |
Patrologiae cursus completus. Series Latina, Bd. 1–221, hrsg. von J. P. Migne, Paris 1844–1865 | |
Liste der von H. J. Blum im Jahre 1673 der Wiener Hofbibliothek angebotenen Handschriften meist Weissenburger Herkunft, in: T. Gottlieb, Die Weissenburger Handschriften in Wolfenbüttel, Wien 1910 (Sitzungsberichte der Akademie der Wissenschaften in Wien, Philosophisch-Historische Klasse 163,6) |
- Lizenzangaben korrigiert (schassan, 2020-04-17)
- Manuscripta Mediaevalia Objektnummer hinzugefügt (schassan, 2019-08-20)
- Normdaten ergänzt oder korrigiert. (schassan, 2015-09-07)
Transformed in the scope of the project Europeana regia Bibliotheca Carolina.