de :: en
Permalink: PURL

Suche


Beschreibung des Cod. Guelf. 272 Helmst.
Christian Heitzmann: Katalog der mittelalterlichen Helmstedter Handschriften. T. 1: Cod. Guelf. 1 bis 276 Helmst. Beschrieben von Helmar Härtel, Christian Heitzmann, Dieter Merzbacher, Bertram Lesser. Wiesbaden: Harrassowitz, 2012. S. 352-357.

Ps.-Bernardus Claraevallensis. Bonaventura Sanctus. David de Augusta. Guigo II Carthusianus. Hugo de Folieto. Hugo de Sancto Victore. Matthaeus de Cracovia. Rudolfus de Biberaco. Aegidius Romanus

Papier — I, 322, I Bl. — 29 × 19,5 cm — Niedersachsen — 15. Jh., Mitte

Wasserzeichen: Ochsenkopf Piccard VII 323 (1440–1444), 376 (1449–1457), 501 (1440–1443), 543 (1440–1442), 551 (1440–1446), 595 (1437–1446), 605 (1437–1438). Lagen: 4 VI (48). 2 VII (76). VI+1 (89). VI (101). VI+1 (114). VI (126). VI+1 (139). 10 VI (259). VII (273). VII+1 (288). 2 VI (312). V (322). Bleistiftfoliierung (19. Jh.), originale römische Foliierung bis Bl. 90. Zuweilen Reklamanten. Schriftraum: 21,5–23,5 × 13,5 cm, 49–61 Zeilen, zweispaltig. Bastarda, mehrere Hände. Rubriziert. Meist zwei- und dreizeilige Lombarden rot. 39r62v, 152r202r Kolumnentitel.

Holzdeckel mit hellbraunem Schweinsleder überzogen. Einzelstempel: Adler heraldisch: EBDB s000211. Lilie: EBDB s002649, EBDB s005860. Rosette fünfblättrig: EBDB s006675, EBDB s007688. Rosette sechsblättrig: EBDB s007233. Schrift-Buchstabe g: EBDB s008237. Stern: EBDB s009000. Aus der Werkstatt "Legat Ghiler" in Clus (EBDB w000276). Zwei Schließen. Auf dem VD verblasste Aufschrift: Profectus R[eligiosorum]. Darunter Reste eines rubrizierten Signaturschildchens der Konventsbibliothek Clus: D?

Einbandmerkmale (Stempel, Aufschrift) lassen auf eine Zugehörigkeit zur Schenkung des Heinrich Ghiler an das Kloster Clus schließen, vgl. Cod. Guelf. 20 Helmst., 1v, dort als: Alius est profectus religiosorum cum multis fere aliis tractatibus beati Bernhardi et aliorum beschrieben. VS: alte Helmstedter Signatur: T. 79 F.

Heinemann Nr. 305. — Kurz 5/2 509. — Lampen 303.

VS Rezepte. Per magistrum Hinricum Lutter pie memorie. In signo cancri sucum habetur. Recipe corticis radicis … mit einigen deutschen Worterklärungen, z. B. wilt saluien (?) für Eupatoris, doest für Origani. Inhaltsverzeichnis. In presenti volumine continetur sermo beati Bernhardi de devota anima …

1ra2rb Ps.-Bernardus Claraevallensis: De oculo cognitionis et dilectionis. ›Sermo beati Bernardi‹. Vulnerasti cor meum [Ct 4,8]In hiis prelibatis verbis intimatur quod quelibet anima sancta ad eterne … — … quam collata dulcedine congaudere. Zur weiteren Überlieferung vgl. Kurz 5/1, 511 und 5/2, 194; ferner Nürnberg, StB, Cent. I, 53, 100ra.

2rb7rb Ps.-Bonaventura Sanctus (Johannes Peckham?): Dialogus de statu militantis ecclesiae. ›Sequitur dialogus Bonaventure cardinalis ordinis fratrum minorum de statu militantis ecclesie. Discipulus querit magister respondit. Primo dicit‹. Magister quid faciendo [Lc 10,25]Magister respondit. Ihesus dicit mandata … — … ipse prestare dignetur cui omnia vivunt. Amen. Distelbrink Nr. 125; Glorieux Répertoire Nr. 316ba; Cardelle Dialoge 402–406 Nr. R29 (406 Hs. genannt).

7ra10va David de Augusta: De exterioris et interioris hominis compositione Liber I, pars II, cap. 27–41). ›Sequuntur hic optimi passus bonorum religiosorum asscripti Ludolpho Sensati‹. (7rb) Kapitelverzeichnis. (7va) Haupttext: Si vis in spiritu proficere … — … Si dignus fueris diligeris sin autem iustum est non diligi indignum nec ullam ei reverenciam exhiberi. ›Huic exemplari si vis professe beari / Iunge tuos mores rogo pro scriptoreque ores / Linque tuos tua te, si vis transire beate‹. Druck: David ab Augusta, De exterioris et interioris hominis compositione, Quaracchi 1899, 36–57 Fortsetzung siehe unten 63ra. Vgl. Cod. Guelf. 237 Helmst., 115vb.

10va12rb Ps.-Isidorus Hispalensis, Collectum. ›Incipit tractatus beati Ysidori ad instauracionem bone vite. Primo de poenitentia‹. Dylecte fili dilige lacrimas noli differe eas … — … apud deum pro baptissimo [!] reputantur. Et sic est finis. Anfangsteil bis 11rb, Zeile 5: … eris et virtutis entspricht PL 87, 457B-458C (Valerius Bergidensis). CPL 1289; CPPM 2, 3431. Mittelteil nach Isidorus Hispalensis: Synonymorum de lamentatione animae peccatricis Liber II. Druck: PL 83, 855–865. CPL 1203; CPPM 2, 3425. Schluss großenteils nach Ps.-Isidorus Hispalensis: Sententiae Lib. III, cap. VII, 4–13. Druck: PL 83, 672A-674B. CPL 1199. Zur Textzusammenstellung vgl. Hannover StB, Ms. Mag. 21, 37r–40r bzw. Berlin, Ms. theol. lat. fol. 23, 324v (Kat. Berlin 13,2,1, 357), dort gleicher Schluss. Vgl. 2VL 11, 726 (Hs. genannt). — 12v leer.

13ra17vb Isidorus Hispalensis: Synonymorum de lamentatione animae peccatricis Liber I. ›Incipit prefacio soliloquiorum Ysidori episcopi‹. Prolog II: Venit nuper … Text: ›Incipit liber Spalensis episcopi Ysidori. Homo‹. Anima in angustiis … — … hic salvus erit et in hoc finitur primus liber soliloquiorum Isidori. Secundus quia in fine huius libri ante Hugonem de bono discipline (siehe 266ra) et incipit Queso te anima etc (siehe 260rb) et ibidem apposita est rubrica que notificat. Druck: PL 83, 827–846. CPL 1203. CPPM 2, 3425.

17vb25vb Ps.-Bernardus Claraevallensis: Meditationes. Sequitur liber meditacionum beati Bernhardi abbatis. Multi multa sciunt … Vgl. Cod. Guelf. 217 Helmst., 1ra, aber hier ohne Einfügungen und Ergänzungen. Druck: PL 184, 485–508. Bloomfield 3126.

25vb28rb Guigo II Cartusianus: Epistola de vita contemplativa (Scala claustralium). ›De quatuor gradibus spiritualis exercii Ancelmi scilicet leccione meditacione oracione et contemplacione‹. Cum die quadam corporali manuum labore occupatus spiritualis hominis exercicia … — … et sanabit nos. Oremus igitur ut hec et alia impedimenta auferat a nobis. Amen. Et sic est finis huius operis. Druck: Guigues le Chartreux, Lettre sur la vie contemplative, Paris 22001 (Sources Chrétiennes 163), 79–120 (Z. 17–48, 287–380, 52–280, 385–395, 406–447). Textvarianten weisen auf Nähe zur Utrecht, UB, Cod. 240. Vgl. Cod. Guelf. 203 Helmst., 77va.

28va62vb Hugo de Folieto: De claustro animae. Lib. I-III und De Hypocrita. ›Hugo de pugna spirituali‹. Rogasti me, frater amantissime, quatenus aliqua exempla temptacionum … (58ra) … implora misericordiam divine pietatis vel mayestatis.De ypocritis x capitulum‹. Quia ergo vidimus qualiter Christus in casu fulcimentum invenit … — … cum labiis murmuracionis deum laudat. ›Finitus est liber quartus Hugonis de claustro anime ipso die sancti Ambrosii‹. Druck: VD 16 H 5839; PL 176, 1017–1113B (ohne De hypocrita). Lib. I, Cap. XI und XII vertauscht, Lib. III endet 55vb in Cap. IX (… Samuel in templo, PL 176, 1106D). Bloomfield 5211. Vgl. Cod. Guelf. 122 Helmst., 270rb.

63ra118ra David de Augusta: De exterioris et interioris hominis compositione. Lib. II-III. ›Liber de reformacione mentis quem composuit frater Ludolphus Sensati ordinis fratrum minorum‹. Prolog: Collaciones meas quas pro exhortacione …. (63rb) ›De viciis‹. In priori formula noviciorum … (77rb) … ad terrena eas dimittimus hostis roboratur. Et sic est finis primi libri … (77va) Kapitelverzeichnis. (78ra) Liber III. Inhaltsverzeichnis. (78va) Profectus religiosi … — … acceptis beneficiis vel promissis que nobis dominus concedat qui in celis vivit et regnat. Amen. Druck: wie oben bei 7ra, 63–378. – 77vb leer.

118ra123vb Ps.-Augustinus: Manuale. ›Liber aspiracionum sive manuale beati Augustini episcopi‹. Quoniam in medio laqueorum positi sumus … Bricht ab in Cap. 24, innerhalb Cap. 18–22 Textumstellung.

123vb126rb Ps.-Bernardus Claraevallensis: De interiori domo. O anima mea si vis amari … — … terrestrium occupacione ad quam non preparet deus eternus. Amen. Explicit liber de apparacionibus beati Augustini. Kurz 5/1, 155–158 (Hs. genannt), 5/2, 509. Auch unten 244rb. Zu Nachweisen und Literatur vgl. Cod. Guelf. 122 Helmst., 262ra.

126ra-vb Hugo de Sancto Victore: Miscellanea. Lib. I, Tit. 74. Insipientem doctus interrogas … — … penituisse piget pristina culpa redit. Druck: PL 177, 509f. (abweichender Schluss). Goy 452–457.

126vb133rb Bonaventura Sanctus: De triplici via. ›Sequitur parvum bonum Bonaventure‹. Prolog: Ecce descripsi eam tripliciter [Prv 22,20]Cum omnis sciencia gerat trinitatis insignia … (127ra) Text: Nunc primo meditacionis formam … 132v leer. (133rb) … et hoc Seraphin. Nota diligenter predicta quoniam in hiis est fons vite ad quam nos perducere dignetur misericors deus. Amen. Druck: Bonaventura 8, 3–18. Bloomfield 1856; Distelbrink Nr. 18; CALMA 2, 454 Nr. 21.

133va137rb Ps.-Ambrosius Autpertus, De conflictu vitiorum atque virtutum. ›Liber sancti Augustini de conflictu viciorum et virtutum‹. Kurz 5/2 509. Wie Cod. Guelf. 122 Helmst., 337vb. Hier Kürzungen und CC CM 27, 921,13–922,58 ersetzt u. a. duch Auschnitt aus Ps.-Augustinus: Sermo de eo quod nihil sit gloria mundi. PL 40, 1341 Zeile 14 von unten bis 1342 Zeile 5.

137rb141va Ps.-Hugo de Sancto Victore: De conscientia aedificanda. Auszug. ›Excerptum Hugonis de sancto Victore de consciencia et est materia satis apta volenti spiritualiter proficere‹. Quoniam intonante terribiliter salvatore … — … ad quam plura sunt allegata tum originaliter omnia ex dictis Hugonis sunt collecta pro edificacione excerpta etc.

141va151rb Matthaeus de Cracovia: De puritate conscientiae. ›Opusculum sancti Thome de Aquino de consciencia purganda sive de confessione et multum notabile secundum alios‹. Am linken Rand: ›Magistri Mathei der Cracovia‹. Quoniam fundamentum et ianua virtutum … — … et saciabor cum apparuit gloria tua. Ad quam nos perducat ipse deus qui vivit et regant. Amen. Vgl. Cod. Guelf. 213 Helmst., 67va.

151rb151vbHic nota de temptacione que quadruplex est ut patebit‹. Temptatio quadruplex est quasi venti a quatuor plagis … — … pollicitus erit ei.

152ra204vb Rudolfus de Biberaco: De septem itineribus aeternitatis. Prolog: Eum qui venit ad me … [Io 6,37]. Beatus Augustinus in libro de cognicione … (152rb) Text: Circa primum igitur scilicet … — (202ra) … qui est trinus et unus deus in eternum. Benedictus sit deus. Et sic est finis. Amen. Vgl. Cod. Guelf. 217 Helmst., 240va. (202rb) Alphabetisches Register. (204vb) Et sic finitur gracia deo referatur

205ra224rb Aegidius Romanus: Tractatus de praedestinatione, praescientia, paradiso, purgatorio et inferno. ›Liber de prescientia et predestinacione‹. Dedicatio: Nobili militi … Chanene de Thalomeis [!] frater Egidius … Cum in nostro reditu versus Parisiense studium … Capitulatio. (205rb) Text: ›Quare boni dicuntur predestinati mali vero presciti‹. Post distinctionem capitulorum restat tractatum componere … — … deus benedictus in secula seculorum. Amen. Explicit tractatus de predestinacione et presciencia et de paradiso et inferno ubi predestinati et presciti finaliter sunt collocandi editus a fratre Egidio de Roma ordinis fratrum heremitarum sancti Augustini pii patris nostri. Deo gracias. Druck (ohne den Widmungsbrief): Aegidius Romanus, Tractatus, Rom 1555, 34v45r (repr. in: Opera exegetica, opuscula 1, Rom 1554/55, Frankfurt 1968). Glorieux Répertoire 400 (x); G. Bruni, Le opere di Egidio Romano, Florenz 1936, 119 (Hs. genannt); Zumkeller 51 (Hs. genannt); CALMA 1, 70 Nr. 65.

224rb228va Henricus de Langenstein: De anima. ›Speculum anime magistri Hinrici de Hassia sequitur‹. Anima mea novi quod curiosa sis … — … originem ordinem et te media earum mirificam in finem ultimum reductionem. Explicit speculum anime magistri Hinrici de Hassia. Druck: VD 16 H 2143. Bloomfield 418; Thorndike/Kibre 97; 2VL 3, 763–773; Roth 10; Hohmann Nr. 12.

228va244rb Ps.-Augustinus (Alcherus Claraevallensis?): De spiritu et anima. ›Auctor de spiritu et anima capitulum primum‹. Praefatio: Omne quod naturaliter subsistit auctor aut creator … — … subsequentibus usque ad finem seculi … (228vb) Anima nominatur totus homo interior … — … et visione dei quem cernere est finis sine fine. Druck: PL 40, 803–816 (Cap. 34–50, zweiter Teil von Cap. 44 fehlt). (234vb) ›Augustinus de spiritu et anima capitulum I‹. CALMA 1, 144 Nr. 2; Kurz 5/2 509.

244rb248va Ps.-Augustinus: Manuale.

248va250rb Ps.-Bernardus Claraevallensis: De interiori domo. Text ab 244rb wie oben 118ra. Zu Nachweisen und Literatur vgl. Cod. Guelf. 122 Helmst., 250ra.

250rb253vb Alcuinus: De animae ratione. ›Incipit epistola Alcquini ad Eulaliam virginem‹. Karissime in Christi caritate sorori Eulalie virgini Alquinus in domino salutem. Sancte solicitudini vestre … — … graciarum actio semper ubique in sempiterna secula. Amen. Druck: PL 101, 639A-650B; MGH Epp. 2, 474–478 (Nr. 309, Teilabdruck). CALMA 1, 147 Nr. 12; CSLG Bd. 2, Turnhout 1999, 121–125 (123 Hs. genannt); 2VL 1, 247.

254ra255vb Florilegium. De principatu hominis Augustinus predicaverat. Ego custodivi vias divinas unigenitus dei filius deus noster … — … sed omnis relictis redemptori meo … in sempiternam. Zitate von Ambrosius, Augustinus, Isidorus, Gregorius I papa, Bernardus Claraevallensis, Platon u. a.

256ra258ra Ps.-Isidorus Hispalensis: De Modo vivendi. Age fili mei ut oportet … — … Donum sciencie (?) acceptum retine et imple opere quod didicisti precepcione et est finis illius operis de norma vivendi Ysidori episcopi … Druck: PL 83, 1247–1252. Bloomfield 340.

258rb259ra Ps.-Bernardus Claraevallensis: Allegoria de anima humana. Rex nobilis et potens tres habuit filias scilicet fidem spem et caritatem … — … frustra vigilat qui custodiunt eam qui est benedictus in secula. Parabola V aus Ps.-Bernardus Claraevallensis: Parabolae. Druck: PL 183, 770–772. Bloomfield 5201.

259ra260rb Bonaventura Sanctus: Sermo de modo vivendi. Quicumque es qui per fidem et caritatem vis … — … videatur deus per gloriam ad quam nos omnipotens perducat dei filius benedictus dominus deus noster. Amen etc. Sermo 1 aus den Sermones de diversis. Druck: Bonaventura 9, 723–725. Distelbrink Nr. 55/9; CALMA 2, 458 Nr. 44.

260rb265vb [Fortsetzung von 17vb] Isidorus Hispalensis: Synonymorum de lamentatione animae peccatricis Liber II. ›Liber secundus soliloquii Ysideri Hispaliensis episcopi‹. Queso te anima … — … super vitam meam places etc. Et sic finitur liber secundus soliloquii … Druck: PL 83, 845–868.

266ra275rb Hugo de Sancto Victore: De institutione novitiorum. ›Hugonis liber de bono discipline‹. Quia fratres largiente domino de vana conversacione … — … interim nos diximus bonitatem vero orate ut det vobis deus. Amen. ›In hoc finitur opusculum Hugonis de sancto Victore de bono discipline et incipiuntur capitula in speculum amoris‹. Druck: PL 176, 925–952. Bloomfield 4685; Goy 340–367.

275rb288vb Aelredus Rievallensis: Compendium speculi caritatis. Kapitelverzeichnis. (275vb) ›Prologus in speculum amoris Hugonis de sancto Victore‹. Accipe karissime frater munusculum sponsionis … – (276rb) … ut pro ea morieris. Druck: PL 177, 1209–1211B (Auctor incertus: Sermo de assumptione BMV). Haupttext: Nichil est dignius quam ut creator ametur … — … Nemo ergo estimetur maiorem in viciis quam in virtutibus esse dilectionem. Finis huius. In hoc finitur speculum amoris Hugonis de sancto Victore. Druck: PL 195, 621–658. Bloomfield 3207; CALMA I, 79 Nr. 2.

289ra312v Johannes Rode: Viridarium clericorum. Überschrift von späterer Hand: ›Exhortatio melioris vite sacerdotum‹. Hier abweichend später einsetzend: Honorabili ac discreto viro multa bonitate possenti etc. Sane rogavit me frater vester felicis memorie dum adhuc viveret, ut aliquam vobis exhortacionem vellem scriptitare … — … in canone misse ubi patri filius ymmolatur. Dominus noster Ihesus Christus dirigat gressus vestros etc. Druck: GW M38424 (Ep. III); J. G. Dorsch, Parallela monastica et academica…, Straßburg 1644, 169–311, hier ab 172. 2VL 8, 124f.; DSAM 8, 655–657; Bloomfield 3238. Zur Überlieferung: R. Ohlbaum, Johann Rode aus Hamburg. Von deutschem Geistesleben in Böhmen um 1400, Prag 1943, 90f.; G. Schlegel, Johann Rode von Hamburg (†1439) und Simon Kraus (†1564) - zwei Prioren in Umbruchzeiten, in: Kartäusische Kunst und Architektur mit besonderer Berücksichtigung der Kartausen Zentraleuropas, Bd. 1, Salzburg 2006 (Analecta Cartusiana 207), 203–213.

313ra317rb Admonitio. ›Incipit admonicio utillissima cuiusdam sancti senis ad quendam iuvenem volentem relinquere mundum. Sequitur Ecce etc.Ecce motus magnus [Mt 8,25]Cum de statu parvuli … datur vero considerans … — … valeam pervenire. Ad quem nos perducat pietas salvatoris qui est deus benedictus in secula seculorum. Amen. Et sic est finis.

317va319vb Sermo de angelis. Erunt sicut angeli dei [Mt 22,30]. Reverendissimi patres et domini sanctorum angelorum celebrantes … — … autem partem non admittit. — 320r322v leer.


Abgekürzt zitierte Literatur

Berlin 13,2,1 V. Rose, Die Handschriften-Verzeichnisse der Königlichen Bibliotheken zu Berlin, Bd. 13: Verzeichniss der lateinischen Handschriften, Bd. 2: Die Handschriften der kurfürstlichen Bibliothek und der kurfürstlichen Lande, 1. Abteilung, Berlin 1901
Bloomfield M. W. Bloomfield, Incipits of Latin Works on the Virtues and Vices 1100–1500 A.D., Cambridge/Mass. 1979 (Publications of the Medieval Academy of America 88)
CALMA C.A.L.M.A. Compendium auctorum latinorum medii aevi, hrsg. von M. Lapidge u.a., Bd. 1–, Firenze 1999–
CC CM Corpus Christianorum. Continuatio mediaevalis, Bd. 1–, Turnhout 1971–
CPL Clavis patrum Latinorum, hrsg. von E. Dekkers, Steenbrugge u.a. 31995 (Corpus Christianorum. Series Latina)
CPPM Clavis patristica pseudepigraphorum medii aevi, hrsg. von I. Machielsen, Turnhout 1990– (Corpus Christianorum. Series Latina)
CSLG Clavis scriptorum latinorum medii aevi. Auctores Galliae (735–987), Bd. 1–, hrsg. von M.-H. Jullien, Turnhout 1994– (Corpus Christianorum. Continuatio Mediaevalis)
Distelbrink B. Distelbrink, Bonaventurae scripta authentica, dubia vel spuria critice recensita, Rom 1975 (Subsidia scientifica franciscalia 5)
DSAM Dictionnaire de spiritualité, ascétique et mystique, doctrine et histoire, Bd. 1–17, hrsg. von M. Viller, Paris 1937–1995
EBDB Einbanddatenbank (http://www.hist-einband.de/, besonders die Sammlung Wolfenbüttel)
Glorieux Répertoire P. Glorieux, Répertoire des maîtres en théologie de Paris au XIIIe siècle, 2 Bde., Paris 1933 und 1934 (Études de philosophie médiévale 17, 18)
GW Gesamtkatalog der Wiegendrucke, Bd. 1–, Leipzig 1925–1938, Stuttgart 1978–
Heinemann O. von Heinemann, Die Helmstedter Handschriften, Bd. 1–3, Wolfenbüttel 1884–1888, ND Frankfurt/M. 1963–1965 (Kataloge der Herzog-August-Bibliothek Wolfenbüttel. Die alte Reihe 1–3)
Hohmann T. Hohmann, Initienregister der Werke Heinrichs von Langenstein, in: Traditio 32 (1976), 399–426
Kurz 5/1 R. Kurz, Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus, Bd. 5/1: Bundesrepublik Deutschland und Westberlin, Werkverzeichnis, Wien 1976 (Veröffentlichungen der Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 9 = Österreichische Akademie der Wissenschaften. Philosophisch-historische Klasse, Sitzungsberichte 306)
Kurz 5/2 R. Kurz, Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus, Bd. 5/2: Bundesrepublik Deutschland und Westberlin, Verzeichnis nach Bibliotheken, Wien 1979 (Veröffentlichungen der Kommission zur Herausgabe des Corpus der lateinischen Kirchenväter 10 = Österreichische Akademie der Wissenschaften. Philosophisch-historische Klasse, Sitzungsberichte 350)
Lampen W. Lampen, Franziskanische Reisefrüchte, in: Franziskanische Studien 36 (1954), 298–305
Piccard G. Piccard, Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart, Bd. 1–17, Stuttgart 1961–1997 (Veröffentlichungen der Staatlichen Archivverwaltung Baden-Württemberg. Sonderreihe Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart 1–17)
PL Patrologiae cursus completus. Series Latina, Bd. 1–221, hrsg. von J. P. Migne, Paris 1844–1865
Roth F. W. E. Roth, Zur Bibliographie des Henricus Hembuche de Hassia dictus de Langenstein, in: Centralblatt für Bibliothekswesen, Beiheft 2 (1888), 93–118
Thorndike/Kibre L. Thorndike, P. Kibre, A catalogue of incipits of mediaeval scientific writings in latin, revisited and augmented edition, London 21963 (Mediaeval Academy of America publication 29)
2VL Die deutsche Literatur des Mittelalters. Verfasserlexikon, Bd. 1–12, hrsg. von K. Ruh u. a., 2., völlig neu bearbeitete Aufl., Berlin, New York 1978–2005, Ergänzungsbde.: Deutscher Humanismus 1480–1520. Verfasserlexikon, Bd. 1–3, hrsg. von F. J. Worstbrock, Berlin, New York 2005–2015
Zumkeller A. Zumkeller, Manuskripte von Werken der Autoren des Augustiner-Eremitenordens in mitteleuropäischen Bibliotheken, Würzburg 1966 (Cassiciacum 20)

Korrekturen, Ergänzungen:
  • Lizenzangaben korrigiert (schassan, 2020-04-17)
  • Normdaten ergänzt bzw. korrigiert. (schassan, 2015-09-04)

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der mittelalterlichen Helmstedter Handschriften Teil I.
  • Weitere Literaturnachweise im OPAC suchen.
  • Weitere Literaturnachweise suchen (ehem. Handschriftendokumentation)
Dieses Dokument steht unter einer Creative Commons Namensnennung-Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz (CC BY-SA). Für die Nutzung weiterer Daten wie Digitalisaten gelten gegebenenfalls andere Lizenzen. Vgl. die Copyright Information der Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel.