de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print :: Faksimile in der WDB

Beschreibung von Cod. Guelf. 304 Helmst. (Die mittelalterlichen Helmstedter Handschriften der Herzog August Bibliothek. Teil II: Cod. Guelf. 277 bis 370 Helmst. Mit einem Anhang: Die mittelalterlichen Handschriften und Fragmente der Ehemaligen Universitätsbibliothek Helmstedt, beschrieben von Bertram Lesser. Wiesbaden 2022.)
Die mittelalterlichen Helmstedter Handschriften der Herzog August Bibliothek. Teil II: Cod. Guelf. 277 bis 370 Helmst. Mit einem Anhang: Die mittelalterlichen Handschriften und Fragmente der Ehemaligen Universitätsbibliothek Helmstedt, beschrieben von Bertram Lesser (im Erscheinen).
Gefördert durch die Deutsche Forschungsgemeinschaft im Rahmen des Programms Erschließung und Digitalisierung handschriftlicher und gedruckter Überlieferung

Cicero. Aeschines Orator. Demosthenes. Laurentius Valla. Johannes Gaufridi

Papier — II, 338, II Bl. — 29 × 21 cm — Nordfrankreich — 15. Jh., Mitte

Wasserzeichen: Einhorn, steigend, ohne Beizeichen: WZIS NL8370-PO-124657, NL8370-PO-124677 (beide 1450). Ochsenkopf mit Augen, Nase und weiteren Gesichtsmerkmalen, darüber einkonturige Stange, darüber Stern, Kontur der Nase unten geschlossen: WZIS DE6255-PO-80117 (1451), DE2730-PO-80119 (1452), NL8370-PO-80396 (1450, weiterer Typ nicht nachweisbar). Buchstabe P, gebrochen, zweikonturig, mit gespaltenem Schaft, darüber zweikonturige Stange mit vierblättriger Blume: WZIS NL1650-PO-112673 (1451). Wappenschild mit Fleur de Lys, belegt mit einem dreilätzigen Turnierkragen, darüber zweikonturiges Kreuz mit drei einkonturigen Pfeilen: Briquet 1541 (um 1450). Zweikonturiger Kreis, darüber zweikonturiges Kreuz: WZIS DE2730-PO-22084 (1453). Anker mit einkonturigen Flunken, darunter einkonturiges Kreuz: WZIS NL0360-PO-118313 (1451, weiterer Typ nicht nachweisbar). Lagen: I (ungez.). 4 VI (48). VI–1 (59). 5 VI (119). VI–1 (130). 14 VI (300)! V (310). 2 VI (334). V (340)! Reklamanten und Lagensignaturen a1–c5, meist durch Beschnitt verloren. Ab Bl. 311 setzen die Lagensignaturen neu ein (a1–c5). Tintenfoliierung modern: 1340. 2 Vorsatzbl. vorn und 2 leere Bl. hinten ungez., Zählfehler: Bl. 218 und 219 übersprungen. Bei der Neubindung im 19. Jh. vorn 2 Bl. vorgesetzt, davon ein Bl. mit dem ersten Unio verklebt. Hinten die beiden letzten leeren Bl. der letzten Lage an den Spiegel geklebt, ein zusätzliches Vorsatzbl. (19. Jh.) hinzugefügt. 1r308v Schriftraum: 19 × 12 cm, einspaltig, 41 Zeilen, Blind- und Bleiliniierung, Papier im Schriftbereich poliert. 311r339v Schriftraum: 19,5–20 × 11,5–12 cm, einspaltig, 37 Zeilen, Blindliniierung. Der sorgfältig interpungierte Text wurde von zwei Händen in französischer Bastarda geschrieben: 1r308v gerade, regelmäßige Bastarda der ersten Hand; 311r339v schwungvollere, rechtsgeneigte Bastarda einer zweiten Hand. Im gesamten Codex Marginalien und Korrekturen der anlegenden Hände. Rubriken zu den Reden Ciceros von einer Hand des 16. Jh. nachträglich eingefügt. Auf dem zweiten Vorsatzbl. des 19. Jh. (IIr) ein Inhaltsverzeichnis von der Hand des Wolfenbütteler Bibliothekars O. von Heinemann, auf dem anschließenden älteren Vorsatzblatt (IIIr) Notizen zu den Reden Ciceros von der Hand des Bibliothekars J. A. Lonicerus. Im vom ersten Schreiber angefertigten Teil (1r–308v) rote und blaue Lombarden, danach nur noch rubrizierte Überschriften, Raum für Lombarden ausgespart, Repräsentanten erkennbar, teilweise Cadellen und litterae elongatae. 1r blaue Fleuronnéeinitiale D in Unzialform über 9 Zeilen mit rotem Knospenfleuronnéebesatz, roten Fadenausläufern und rotem, spiralig angeordnetem Knospenfleuronnée im Binnenfeld.

Spätgotischer Holzdeckelband mit unverziertem Schafslederbezug. Fünf Doppelbünde. Zwei Riemenschließen mit schlichtem Stiftlager in Gabelform mit gewelltem Rand (HD), Schließenriemen und -haken verloren, Riemenreste und Gegenbleche (VD) erhalten, Schließrichtung von vorn nach hinten. Umgreifende Eck- und Kantenbeschläge aus Messing. Vermutlich um 1850 Rücken mit braunem Ziegenleder neu überzogen.

Herkunft: Nach Ausweis der Schrift und der Textfassungen wurde der Codex kurz nach 1450 in Nord- oder Nordostfrankreich, wahrscheinlich im Gebiet des Herzogtums Burgund, geschrieben. Er steht den beiden ebenfalls im frankoflämischen Raum entstandenen Codices Brüssel, BR, 14492 (E. van Balberghe, Les manuscrits Bruxelles, Bibliothèque royale, 14492 et 14665-69, in: Ders., Les manuscrits médiévaux de l'abbaye de Parc. Recueil d'articles, Bruxelles 1992, 103–105) und Cambridge, UL, Dd.13.2 (A catalogue of the manuscripts preserved in the library of the University of Cambridge, Bd. 1, Cambridge 1856, 507–509) sehr nahe, vgl. D. H. Berry, Cicero, Pro P. Sulla Oratio, Cambridge 1996 (Cambridge Classical Texts and Commentaries 30), 67. — Am 18.11.1588 von François de Beaumont als Geschenk an Herzog Julius von Braunschweig-Lüneburg übergeben; 1r Schenkungsvermerk von Sekretärshand: Franciscus á Baudmont hatt diese des Ciceronis orationes, so vor etzlichen hundert Jahren geschrieben, seinem g. f. vnd heren, H. Julio, in die F. Bibliothec vndertheniglich verehret, Actum am 18. Novembris, Anno [15]88. Der Schenker ist nach der gegenwärtigen Quellenlage nicht zu identifizieren; möglicherweise handelt es sich um einen Kommilitonen des Herzogs aus Bourges oder Löwen. 1614 im Gesamtkatalog der Wolfenbütteler Hofbibliothek von Liborius Otho (Cod. Guelf. A Extrav., p. 35 [31]) unter Nr. B 5 der Philologi ausführlich beschrieben. — 1618 aus Wolfenbüttel in die Universitätsbibliothek Helmstedt überführt; 1644 in deren Handschriftenkatalog (Cod. Guelf. 27.2 Aug. 2°, 29v) als Marcii Tullii Philippicae aliquot et Orationes aliae. Ioh. Ioffridi orationes quinque unter den Miscellanei MSSti in folio nachgewiesen. Auf dem VS die entsprechende Signatur Misc. 17. Im Handschriftenverzeichnis von 1797 (BA III, 52) unter Nr. 270 genannt.

Ebert Nr. 7, 205, 316, 760. — H. Wrampelmeyer, Librorum manuscriptorum, qui Ciceronis orationes pro Sestio et pro Caelio continent, ratio, qualis sit, demonstratur, Detmold 1868, 22f., 31.H. Wrampelmeyer, Codex Wolfenbuttelanus No 205, olim Helmstadiensis No 304, primum ad complures, quas continet, Ciceronis orationes collatus, Pars I Caelianam spectans, in: Programm des neu errichteten Städtischen Lyceums II am Kleverthor zu Hannover für das Schuljahr von Ostern 1871–1872, Hannover 1872, I–L; Pars II Orationem pro Murena habitam spectans. Adjecta est integra varia lectio Roscianae, Sestianae, Ligarianae, ex eodem codice allata, commentatioque de codicum mutua ratione, in: Programm … Hannover … für das Schuljahr 1872–1873, Hannover 1873, V-LXXII; Pars III Orationem pro Murena habitam spectans (§ 61 etc.), in: Programm … Hannover … für das Schuljahr 1875–1876, Hannover 1876, III–VIII; Pars IV Orationem pro Murena habitam spectans (§ 65 etc.), in: Clausthal, Gymnasium und höhere Bürgerschule, Programm Nr. 250 für das Schuljahr 1877–1878, Clausthal 1878, 1–23; Pars V Pro Q. Quinctio oratio, Oratio de imperio Cn. Pompeji ad Quirites, Orationes codicis Parisini n. 7794, Orationes Caesarianae, Declamationes, quae Ciceronis esse feruntur, in: Programm … Clausthal … für das Schuljahr 1879–1880, Clausthal 1880, 1–48; Pars VI M. Tullii Ciceronis oratio pro Cluentio habito [!] ad iudices, Pro P. Sulla oratio ad iudices, Pro L. Flacco oratio ad iudices, Pro Cn. Plancio oratio ad iudices, M. Tullii Ciceronis invectivae in L. Catilinam libri IV, M. Tullii Ciceronis in M. Antonium orationum Philippicarum libri XIV, Addenda, in: Programm … Clausthal … für das Schuljahr 1880–1881, Clausthal 1881, 1–46. — Heinemann Nr. 338. — S. Rizzo, Catalogo dei codici della "Pro Cluentio" ciceroniana, Genova 1983 (Pubblicazioni dell'Istituto di filologia classica e medievale. Facoltà di lettere. Università di Genova 75), 174f. Nr. 164.M. Regoliosi, Jean Jouffrey e il manoscritto Wolfenbüttel, Herzog-August-Bibliothek, Helmst. 304, in: Lorenzo Valla e l'umanesimo italiano. Atti del convgno internazionale di studi umanistici (Parma, 18.–19.10.1984), hrsg. von Ders. und O. Besomi, Padova 1986 (Medievo e umanesimo 59), 258–263.

1r Guilelmus Malmesburiensis (?): Accessus ad orationes Philippicas. Demosthenes fuit Atheniensis orator trecentis annis ante Tullium sicut idem Tullius in fine secundi libri de divinacione dicit … — … uterque Philippicis suis occisus est Demosthenes a Philippo Tullius ab Anthonio. Unde Juvenalis: Eloquium ac famam Demosthenis aut Ciceronis … Incude et luteo Vulchano ad rethora misit [Iuv. sat. 10,114–132]. ›Expliciunt versus Iuvenalis‹. Vers 119 ist nachgetragen; die vielfache Zuschreibung an William von Malmesbury ist nicht ganz sicher. Mit identischem Incipit, Explicit und Schlussrubrik in Brüssel, BR, 14492, 81r und Cambridge, UL, Dd.13.2, 197r (zu beiden s. oben). Druck: R. M. Thomson The reading of William of Malmesbury, in: Revue Bénédictine 85 (1975), 362–402, bes. 372–377, Text 374; Ders., William of Malmesbury, Woodbridge 1987, 52f. Literatur: Reynolds, 77 und 80f.; M. D. Reeve, Cicero's life and death in manuscripts preserved in Spain, in: Ciceroniana NS 12 (2006), 93–97 (95f. Textabdruck nach der Cambridger Hs.).

1v190r M. Tullii Ciceronis Orationes.
(1v5v) Oratio Philippica I.
(6r19r) Oratio Philippica II. ›M. Tulii Ciceronis in senatu quam habuit ante diem XIII kalendas Octobris Philippica secunda finit‹.
(19r23v) Oratio Philippica III. ›Incipit liber tercius Philippicarum. Philippica tertia‹ … — … ›Explicit quartus [!]‹.
(24r25v) Oratio Philippica IV. ›Quintus [!] incipit feliciter. Philippica quarta ista oratio habita est ad populum eodem die id est XIII kalendas Januarii‹.
(25v) De C. Octavio nota. Cesar adolescens quem tociens nominat Tullius in duabus extremis Philippicis … — … postea Antonio permiserit ad confirmandam inter se in posterum pacem. Im gleichen Kontext auch in der bereits gen. Hs. Brüssel, BR, 14492 überliefert. Ungedruckt.
(26r29v) Orationes Philippicae V et VI. ›VI Phillippica [!] Philippica quinta‹. Beide Reden sind auf Bl. 29v mitten im Satz folgendermaßen zusammengefügt: Quamobrem patres conscripti legatorum mentionem quam [Phil. 5,31] vidit an [!] quanta nunc vestrum est unum sentitis omnes unum studetis M Antonii conatum avertere [Phil. 6,18] Der Schluss der 5. und ein Großteil der 6. Philippica fehlen.
(29v32v) Oratio Philippica VII. ›Philippica septima‹ … — … ›Liber septimus explicit‹.
(33r36v) Oratio Philippica VIII. ›Explicit octavus‹.
(36v38v) Oratio Philippica IX. ›Incipit nonus‹.
(38v41v) Oratio Philippica X.
(42r47r) Oratio Philippica XI.
(47r51r) Oratio Philippica XII.
(51r58r) Oratio Philippica XIII.
(58r62v) Oratio Philippica XIV. ›Liber XIIII et ultimus Philippicarum explicit‹. Auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 212ra–224rb (Phil. 1,1–5,16); 278 Gud. lat., 1v–80v (Phil. 1,1–13,9).
(62v73v) Pro P. Cornelio Sulla.
(74r77r) Pro M. Marcello. Auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 153ra–154va; 17.21.2 Aug. 4°, 122r–129r; 24.5 Aug. 4°, 1r–8r.
(77v81r) Pro Q. Ligario. Auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 154va–156va.
(81v86r) Pro rege Deiotaro. Auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 156va–158vb; 335 Gud. lat., 30v–37v (unvollständig, 1–9).
(86r89v) Post reditum ad Quirites. ›M. Tullii Ciceronis cum populo gratias egit explicit‹. Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 41v–46v.
(89v107r) Pro domo sua. Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 137v–163r.
(107r126r) Pro P. Sestio. 107r in marg: Oratio qua Cicero defendit Sestium accusatum de vi.
(126r131r) In P. Vatinium testem interrogatio. 126r in marg: Ista oratio quam contra Vatinium edidit tota procedit per interrogationes.
(131r137r) De provinciis consularibus. 131r auf dem Fußsteg: Sequens oratio qua Cicero persuadet in senatu et Cesari permittatur et non auferatur provincia Gallica principaliter est deliberativa.
(137r146r) De haruspicum responso.
(146r153v) Pro L. Cornelio Balbo. 146r Notiz: Quidam conabatur L. Cornelium natum in civitate Gaditana privare civitate id est Burgesia romana quam eidem L. Cornelio Pompeius contulerat contra quem Cicero utitur hac ratione ostendens eum civitatem retinere debere. Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 1r–11v.
(153v163v) Pro M. Caelio.
(163v175v) Pro L. Murena. Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 72v–95r.
(175v190r) Pro Sex. Roscio Amerino. Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 46v–72v.

190r191r Ps.-Sallustius: In M. Tullium Ciceronem invectiva. Auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 158vb–159rb; 154 Gud. lat., 198r–v; 335 Gud. lat., 43r–46v. Druck: A. A. Novokhatko, The Invectives of Sallust and Cicero. Critical Edition with Introduction, Translation, and Commentary, Berlin 2009 (Sozomena 6), 150–162.

191r193v Ps.-Cicero: In C. Sallustium Crispum invectiva. Auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 159rb–160rb; 154 Gud. lat., 198v–200r (unvollständig); 335 Gud. lat., 46v–54r. Druck: Novokhatko The Invectives (s. oben), 164–190.

193v213r M. Tullii Ciceronis Orationes.
(193v202v) Pro P. Quinctio. 195r zwei Zeilen ohne Textverlust freigelassen.
(202v213r) Pro L. Valerio Flacco. Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 12r–29r.

213r232v Aeschines Orator: Oratio in Ctesiphontem interprete Leonardo Bruno Aretino. ›Oratio Eschinis clarissima contra Ctisiphontem et Demostenem de greco in latinum translata a Leonardo Aretino‹. Quanti conatus parentur viri Athenienses ad hoc iudicium oppugnandum quantisque precibus nitantur quidam circa forum ne iusta et consueta in civitate fiant videtis … — … dixi ut volui si minus ut potui vos autem ex dictis et omissis pro re publica decernatis. ›Eschinis oratio clarissima contra Ctesiphontem et Demosthenem explicit de greco in latinum translata a Leonardo Aretino‹. Auch in Cod. Guelf. 12.12 Aug. 4°, 5v–30r. Druck (unter den Werken Ciceros): GW 6750, 6752, 6753, CLXXIIvCLXXXr (vergl.). Literatur: J. Hankins, Repertorium Brunianum, Bd. 1: A Handlist of Manuscripts, Roma 1997 (Fonti per la storia dell'Italia medievale. Subsidia 5,1), 224 Nr. 3110 (diese Hs.).

232v251v Demosthenes: Oratio pro Ctesiphonte interprete Leonardo Bruno Aretino. ›Demosthenis oratio clarissima ad precedentem responsiva sequitur translata ab eodem‹. Primum quidem viri Athenienses deos atque deas omnes precor ut quantum benivolentie ipse semper habui … — … nobis autem reliquis liberationem impendentes vitam et salutem indubiam prestare. ›Explicit oratio Demosthenis in Eschinem responsiva ad eius precedentem accusationem‹. Auch in Cod. Guelf. 12.12 Aug. 4°, 30v–53v. Druck: GW 6750, 6752, 6753, CLXXXvCLXXXIXr (unter den Werken Ciceros, vergl.); M. Accame Lanzillotta, Leonardo Bruni traduttore di Demostene. La Pro Ctesiphonte, Genova 1986 (Pubblicazioni dell'Istituto di filologia classica e medievale 96), 99–179 (45 Nr. 46 Hs. genannt). Literatur: Hankins Repertorium (s. oben), 224 Nr. 3110 (diese Hs.).

251v286v M. Tullii Ciceronis Orationes.
(251v264v) Pro Cn. Plancio. ›Incipit Ciceronis oratio pro Gneo Plancio adversus M. Laterensem. Quod ei Plancius esset in edilitate prelatus. Oratio‹ … — … ›Marcii Tullii Ciceronis oratio pro Plancio explicit‹. Der gesamte Text ist im Gegensatz zu dem übrigen Reden in 51 Kapitel gegliedert, die in marg. gezählt sind und im Umfang von den Ausgaben abweichen.
(264v268r) Oratio in L. Catilinam I.
(268v272r) Oratio in L. Catilinam II.
(272r275v) Oratio in L. Catilinam III.
(275v279r) Oratio in L. Catilinam IV. Die Catilinarischen Reden auch in Cod. Guelf. 2 Gud. lat., 24vb–31rb; Exzerpte aus Cat. 1 und 2 in 154 Gud. lat., 197r–v und 200r–v.
(279r286v) De imperio Cn. Pompei. ›Amen‹. Von anderer Hand mit zahlreichen interlinearen und marginalen Korrekturen versehen. Auch in Cod. Guelf. 265.2 Extrav., 182r–197v (unvollständig, 1–20).

286v287v Laurentius Valla: Prooemium repastinationis dialecticae et philosophiae. Pitagoras ille quondam a quo et prestantissimis moribus instituta est ea Italie ora que magna olim Grecia vocabatur … — … deinde de ipsa dyalectice disciplina disseremus. ›Laurentii Valensis Civis Romani contra Aristotilem‹. Edition und Literatur: S. Rizzo, Un proemio sconosciuto della "Dialectica" Vallaiana scoperto da Riccardo Ribuoli, in: Lorenzo Valla e l'umanesimo italiano (s. oben), 241–257 (zu dieser Hs., Text nach dieser Hs. 249–257).

287v308v M. Tullii Ciceronis Orationes.
(287v291r) Pro Archia poeta. ›M. T. Cicero [!] pro Archia oratio incipit in genere iudiciali in constitutione coniecturali in mediocri figura‹. Einzelne Worte und Wortgruppen mitten im Text ohne ersichtlichen Grund ausgelassen.
(291r308v) Pro A. Cluentio. Text bricht in cap. 52 mit den Worten quod si esset ita factum tamen ea res propter multorum eiusmodi … ab. Auch in Cod. Guelf. 68 Gud. lat., 95v–137r. – 309r310v leer.

311r339v Johannes Gaufridi: Opera. Enthält folgende Stücke:
(311r) Epistula dedicatoria ad Johannem episcopum Cavillonensem (Rom, 10.4.1448). Iohanni episcopo Cavillonensium Iohannes Ioffridi monachus Cluniacensis se totum dedicat. Orationem quam pro gloria principis nostri a me dictam Rome frequentia hominum magna conscripsit … — … que ergo dixi lege feliciter et michi fave. Ex Roma decimo die Aprilis. Gehört als Widmungsbrief zur anschließenden Rede.
(311r316r) Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Nicolao V papa (Rom, 2.3.1448). ›Ad instinctum [!] divinitatis omnium patrem Nicolaum papam Quintum oratio Iohannis Ioffridi de Luxovio decani de Vergeio Incipit‹. Quod lex sacra exemplum extulit pedum tuorum pulverem princeps noster dux Burgondorum lingere cupit … — … tuam gloriam et Nicolai presulis nomen cetus caterve conventus hominum per teatra nostra resonabunt. Deo laus. ›Dicta Rome consistorio publico secundo Marcii Mo CCCCo XLVIIIo adstipulantibus Q. archiepiscopo Bisuntino G. Virdunensi episcopo Io. Darsies Guillelmo de Contay dominis F. preposito Zantensi Jo. decano de Comine P. cancellario Tornacensi N. de Varquisse ipsius Iohannis Iofridi inter eos tercio loco sistentis honore patribus collegis officio‹.
(316r320r) Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Alfonso V Portugalliae rege I (Evora, 6.12.1449). ›Ad Alfonsum quintum Portugalie atque Algarbii regem eundemque adolescentem validissime indolis ut rex ipse a suis patruelibus agnatis iniustissimum calamitatem et iniuriam quam multi nobiles regni amissis fortunis omnibus acceperunt abducat. In eosque transferat suam clementiam. Iohannis Ioffridi decani de Vergio [!] sanctissimi domini nostri pape referendarii et illustrissimi ducis Burgundie oratoris oratio incipit dicta Elbore sexta Decembris Mo CCCCo XLIXo‹. Temperantiam sane difficilem et que rex inclite varios sermones incurret commissionis nostre munus efflagitat … — … tu qui alioquin hostibus parceres misericodiam tuo sanguini non denegabis. ›Finit feliciter. Lege atque emenda‹. (320v325v) Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Alfonso V Portugalliae rege II (Evora, 29.12.1449). ›Ne rex magnanimus Portugallie atque Algarbii aut leve aut turpe ducat mutare deliberata severitatis in filios ducis Colimbri consilia et ne suis agnatis sueque familie notas adscribens suammet laudem offendat Iohannis Ioffridi decani de Vergeio sanctissimi domini nostri pape referendarii secunda oratio incipit dicta Elbore in concilio procerum XXIX die Decembris Millesimo quadringentesimo quinquagesimo [!] nono‹. Sive ingenii nostri hec imbecillitas tulit inclite princeps sive fortuna id egit nostra … — … quodque sacra lex iubet verbo veritatis non contradicas. ›Finit‹.
(325v336r) Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Alfonso V Portugalliae rege III (Evora, 12.1.1450). ›Ut dignitatis et equitatis ac clementie sue illustrissimus Portugallie Rex rationem habeat et pius calumpniarum extinctor bono cognationis sue natum se gaudeat oratio confutans obiecta crimina in ducem Colimbri incipit in qua refellitur amaritudo penarum quas in suos patrueles et viros optimos nobiles honestissimos rex ipse natura mitis obtentu iusticie perperam instigatus inflixit. Dicta per me Iohannem Ioffridi decanum de Vergeio sanctissimi domini nostri pape referendarium oratoremque domini ducis Burgundie duodecima Januarii Millesimo quadringentesimo quinquagesimo tertio [!] amplissimo populi nobilitatisque conventu‹. Tandem ne vincet in te suavissime princeps voluntatem ratio iram natura odium in tuos conflatum tua benignitas … — … robur et soboles generis tui alioquin peritura explodit utilitas item tua non sustinet.
(336r339v) Oratio pro Philippo duce Burgundiae coram Alfonso V Portugalliae rege IV (prima pars tantum, Evora, 16.1.1450). ›Cum regis Portugallie consiliarii diffisi iusticie extremum illud obicerem [!] regem aut turpiter trucidasse patruum suum aut proditorie patruum regis bellum inisse proindeque dicerent quod regem ne parceret tum suus honor tum factionis intestine periculum adhortarentur hanc perplexitatem fictumque periculum confutans. Oratio quarta per me Iohannem Ioffridi decanum de Vergeio sanctissimi domini nostri pape referendarium dicta est XVI Januarii Millesimo quadringentesimo quinquagesimo quam lege feliciter‹. Que res magnam spem de te serenissime princeps prestare poterant eedem nobis obiciuntur tuus honor tuique regni tranquilitas … — … adiungas ut ipse loquitur bestiam sevam talis enim libido est (Text bricht ab). Alle Stücke von Johannes Gaufridi stehen in engem Zusammenhang mit dem Codex Semur, BM, Ms 39 (40), 53r–74r, der die gleichen Texte in identischer Abfolge enthält. Druck: C. Fierville, Le Cardinal Jean Jouffroy et son temps (1412–1473), Étude historique, Coutances 1874, 247–291 Nr. VI–VIII, hier bis 290. Literatur: C. Märtl, Kardinal Jean Jouffroy († 1473). Leben und Werk, Sigmaringen 1996 (Beiträge zur Geschichte und Quellenkunde des Mittelalters 18), 321 Nr. 2 (Hs. genannt), 336–340 Nr. 6–10 (jeweils Hs. genannt).


Abgekürzt zitierte Literatur

Briquet C. M. Briquet, Les Filigranes. Dictionnaire historique des marques du papier, Bd. 1–4, Leipzig 21923
Ebert F. A. Ebert, Bibliothecae Guelferbytanae Codices Graeci et Latini Classici, Leipzig 1827 (Zur Handschriftenkunde 2)
GW Gesamtkatalog der Wiegendrucke, Bd. 1–, Leipzig 1925–1938, Stuttgart 1978–
Heinemann O. von Heinemann, Die Helmstedter Handschriften, Bd. 1–3, Wolfenbüttel 1884–1888, ND Frankfurt/M. 1963–1965 (Kataloge der Herzog-August-Bibliothek Wolfenbüttel. Die alte Reihe 1–3)
Reynolds Texts and transmission. A survey of the Latin classics, ed. by L. D. Reynolds, Oxford 1983
WZIS Wasserzeichen-Informationssystem. Landesarchiv Baden-Württemberg, Hauptstaatsarchiv Stuttgart (http://www.wasserzeichen-online.de/wzis/index.php)

Korrekturen, Ergänzungen:
  • Manuscripta Mediaevalia Objektnummer hinzugefügt. (schassan, 2019-08-20)
  • Normdaten ergänzt bzw. korrigiert. (schassan, 2015-09-04)
  • Überarbeitung abgeschlossen; gleicher Stand wie im gedruckten Katalog. (lesser, 2023-01-15)

Beschreibung erstellt im Rahmen des Projektes Katalogisierung der mittelalterlichen Helmstedter Handschriften Teil II.
  • Weitere Literaturnachweise im OPAC suchen.
  • Weitere Literaturnachweise suchen (ehem. Handschriftendokumentation)
Dieses Dokument steht unter einer Creative Commons Namensnennung-Weitergabe unter gleichen Bedingungen 3.0 Deutschland Lizenz (CC BY-SA). Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (Copyright Information