de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print

Beschreibung von Cod. Guelf. 444 Helmst. (Heinemann-Nr. 479)
Otto von Heinemann: Die Helmstedter Handschriften. Bd. 1: Cod. Guelf. 1 bis 500 Helmst. (1884). S. 346350

Pap. und Pergam., insofern die einzelnen Papierlagen durch
pergamentene Doppelblätter geschieden sind, wie bei 184–189, auch
423. 28 x 21 cm cm. 400 Bll. zweispaltig. 15. Jahrh. (1436-1470).
Von verschiedenen Händen. Mit rothen Überschriften und Initialen.

Ebd.: Starke Holzdeckel mit braunem gepressten Leder überzogen: die Schliesser starke
Lederriemen, mit Messing beschlagen. Die Innerdeckel mit Bruchstücken einer liturgischen
Pergamenthandschrift des 12. Jahrhunderts beklebt. Das pergamentene Vorsatzblatt
enthält allerlei Astronomisches.

Prov. u. Gesch.: —

Enthält:
1) f. 1–3'. Anthonii de Scharparia tractatus de cura accidentium xx febrium.
2) f. 4–22'. Nicolai (Falcuccii) antidotarium vel de medicinis componendis
formule. Schlussschrift: Anno etc. xxxvj, vja Pasce.
3) f. 23–23'. M. Marsilii de sancta Sophia tractatus de digestivis et eva-
cuativis humorum. Schlussschrift: Hec scripsit magister Marsilius
de sancta Sophia, subtilissimus medicine doctor, cuidam discipulo
suo. Et dosis scripta ministrari in forma considerata fortitudinem
virtutis cum advertencia tamen, quod in pueris et mulieribus dosis
minoris necessitatem. Deo gratias.
4) f. 24–24'. Decoctiones et solutiones sernndum Amplonium et alios.
5) f. 25–44. Recepta varia medica. Darunter: f. 25: Pille magistri Casparo
pro domino Moguntino, f. 28': Antidotum contra pestilentiam, f. 31:
Potus vulneratorum mit der Bemerkung: Hec (sic) regimen ad vulneratus,
quem magister Iohannes de Tricht curavit Erfordie, de
quo habuit maximum lucrum et honorem.
6) f. 45–47. Regimen illustrissime domine Margarete marchionisse de Bran-
denburgh pro generatione prolis, et similia.
7) f. 47–48, 75'–76. Genera pulsuum.
8) f. 53–66'. Glossule super antidotarium Nycolai (S. oben 2) secundum
Avicennam. Schlussschrift: Finite sunt iste glosule super anthido-
tarium Nycolai anno Domini 1440, beati Gregorii.
9) f. 67–75'. Antidotarius collectus.
10) f. 75'–76. Remedia contra inultas infirmitates corporis humani.
11) f. 76'. Pondera et mensure.
12) f. 77–78'. Tabula signorum.
13) f. 79–90'. M. Bernardi de Gordonio tractatus de fleubotomia. f. 79 (zu
Ende des Prologus): Inchoatus est iste liber in preclaro studio Montis
Pessulani, anno incarnationis Domini 1307, die 22 Februarii,
luna celebrante synodum cum sole versus 7 gradum piscium. —
Schlussschrift: Expleta est prima particula huius tractatus anno
Domini 1436, ipso die Barnabe apostoli, de quo Deus benedictus
in secula. Gedr.: Bernardi Gordoni Lilium Medicinae, Lugduni
1574. p. 667–727.
14) f. 91–114. M. Bernardi de Gordonio liber de conservatione vite Immane.
Schlussschrift: Explicit liber de conservatione vite humane etc.,
finitus anno Christi 1436, feria sexta post Indica. — Gedr. in Bernardi
de Gordonio Lilium Medicinae 1. c. p. 829–947.
15) f. 114. Remedium, quod mire caput purgat de melancolico et colerico
humore.
16) f. 114'. Aque tingentes in varios eoiores.
17) f. 115–119. Liber de regimine sanitatis conpilatus per magistrum Ar-
noldum prepositum in Pabenberch.
18) f. 119–122'. Arnoldi de Villa Nova vinarius. Conpletus 1437, in pro
festo inventionis sancte crucis. (Hain 1808).
19) f. 122'–123'. De balsamo artificiali.
20) f. 123'–126. Recepta varia.
21) f. 126'. Christiani et Rogerii Baconis tractatus de quattuor elementis
et de eorum graduatione.
22) f. 127–127'. Questio disputata a magistro Bernardo de Gordonio in pre
claro studio llontis Pessulani.
23) f. 127'—sch Tractatus de marasmone editus a Bernardo de Gordonio.
24) f. 130–130'. Tractatus de sanguine humano brevis et utilis vel epistola
M. Arnoldi Kathalani ad 31. Iacobum Kathalani de Tholeto.
25) f. 130'–133. Bernardi de Gordonio tractatus brevis de regimine acutorum.
26) f. 133'–138. Eiusdem tractatus de gradibus vel de scientia graduandi,
ordinatus ab auctore, decano medicorum in almo studio Montis
Pessulani, anno Domini m°. cccc°. iij°.
27) f. 138'–141. Eiusdem tabula de ingeniis curandi morbos.
28) f. 141-162'. Eiusdem tractatus brevis et utilis super librum prognosti
corum et super librum de crisi et criticis diebus. Schlussschrift: Ex-
plicit liber prognosticorum Gordonii, finitus anno Domini 1435,
in die Parasceves.
29) f. 163–174. Alfragani liber de circulis celestibus et motibus stellarum.
Schlussschrift: Explicit liber magistri Mech Alfragrani, finitus anno
Domini 1440, in profesto beati Petri ad cathedram.
30) f. 174'–176. Liber capitulorum Almansoris, de Arabico in Latinum a
Platone Tyburtino translatus. Schlussschrift: Perfectus est libellus
capitulorum Almausoris cum Dei auxilio translatus de Arabico in
Latinum a Platone Tyburtino in civitate Barchynona (Barcellona ?),
finitus in vigilia Mathie, anno Domini 1440, de quo Deus in secula
benedictus.
31) f. 177–183'. Liber Abrahe principis de redemptione Israhel. Schluss
schrift: Completus est iste liber Abrahe principis de redempcione
filiorum Israhel, quem transtulit de Gallico in Latinum Theode-
ricus de Northem, baccularius theologye, ordinis predicatorum.
32) f. 184–185'. Tractatus de infirmitatibus ignotis secundum Ypocratem.
33) f. 185'–188'. Conradi tractatus de indiciis astronomicis super infirmitates.
34) f. 188'–189. Notanda circa prognostica M. Arnoldi de Villa Nova.
35) f. 190–200'. Centiloquium Ptolomei, regis Egypti.
36) f. 200'–202. Flores de secretis astrologie domini Hermetis, quos trans
tulit Manfrido inclito regi Sicilie Stephanus de Messana. Schluss-
schrift: Expliciunt flores domini Hermetis termegisti crisoracheo-
fronos, et sunt 100 capitula astrologye; quorum auctorem et cuius
iussu transtulit, prime litere Gapitulorum ostendunt, et sequitur
tytulus libri talis: Domino Manfrido etc. Die Anfangsbuchstaben der
Capitel enthalten in der That in einem Akrostichon den Titel.
37) f. 203–210. Tractatus physonomie secundum Albertum (Magnum).
38) f. 210–216. Cyromantia.
39) f. 217–227. M. Arnoldi de Villa Nova rosarius.
40) f. 227'–241. Liber quinte essentie editus per Iohannein de Rupcissa,
fratrem ordinis minorum Hyspanum, de famulatu pbilosopliie evan-
gelico domini nostri Ihesu Christi et pauperibus et evangelicis viris.
41) f. 241–242'. Opus lapidis per Iohannem de Rupcissa satis expertum.
42) f. 243–249. Tractatus de causis et cura pestilentie.
43) f. 249–260. De formatione embryonis in conceptione etc. epistola vel
tractatus.
44) f. 260'–266. Iudicium urine Avicenne.
45) f. 267–287. Platearii (Iohannis de s. Paulo) practica in 68 capitula dis-
349
tributa. Schlussschrift: Explicit Platearius scriptus per M. Bruno-
nem Stenbeke de Osnaburgis, anno Domini m. cccc. l°, qui erat
annus iubileus, finitusque ipsa die Adaucti martyris, hora quasi
secunda post meridiem.
46) f. 287'–288'. Tractatus quid pro quo. — Schlussschrift: Explicit quid
pro quo, anno Domini 1470, ipso die Sergii et Bachii, beatorum
martirum.
47) f. 288'–291. Tractatus pulcher de pestilentia.
48) f. 291–296. Tractatus virtutum medicinarum simplicium. Schlussschrift:
Explicit tractatus virtutum medicinarum simplicium per me magistrum
Brunonem Steinbeke de Osnaburgis, anno Domini m. cccc. l°,
ipso die Gereonis et Victoris martyrum, hora quasi xja.
49) f. 296'–298. Registrum super accessum seu glosulam super antidota-
rium Nycolai (S. oben 2). Schlussschrift: Explicit registrum glosula-
runi super antidotarium Nycolai seu accessum, anno Domini 1450,
in profesto Calixti pape et martyris, hora quasi undecima.
50) f. 298–300'. Authonii de Scarparia tractatus de accidentibus febrium.
Schlussschrift: Explicit tractatus de cura accidentium febrium magistri
Anthonii de Scarparia, scriptus et finitus per me magistrum
Brunonem Steenbeke de Osnaburgis, anno Domini m. cccc. lj°,
xxvij mensis Februarii, hora quasi sexta de vespere. (Dieser Tractat
stimmt genau überein mit oben 1).
51) f. 304–316. Experimenta Rasis. Schlussschrift: Expliciunt experimenta
Basis per me Iohannem Schonefelt.
52) f. 318–322'. Vocabularius medicus Latino-Saxonicus. Schlussschrift: Ex
plicit vocabilarius, anno xxxvij (1437).
53) f. 323–326. Varia medicamenta contra varios morbos. (Confortativa
die da kulent, Gut zu der Miltz, zu der heiszen lebern etc.)
54) f. 326'. Gesundheitsregeln auf jeden Monat. Lateinisch und deutsch.
55) f. 327–327'. Gedicht von den Meistern von Paris gegen die Gebrechen
der Pestilenz:
Ich han mich dez vermessen,
Daz ich myner guten freund nit wil vergessen,
Ich wil sie vz den buchern leren,
Wie sie sich vor den gebresten erwern, etc.
56) f. 327'. Von der natürlichen Wirkung der Metalle.
57) f. 327'–384. Practica medicine. Deutsch. Aus vier Büchern bestehend.
Vor Buch 2 (f. 363): Der den Namen disz büches wil wissen, der
sal iz also erkennen: Introtuctiones, experimenta magistri Bartho-
lomei in practica, Ypocratis, Galieni, Constantini, Grecorum medicorum.
Schlussschrift (f. 384): Explicit anno etc. xxxvij, dominica
Iudica, in Bamberg.
58) f. 385–390'. Medicamenta varia, mit voraufgehender Gewichtstabelle.
Deutsch.
59) f. 391–395'. Medicamenta varia. Deutsch, f. 391' zu Ende von „Eyn
plaster brach zu heilen“ findet sich die Bemerkung: „Mit dieser
Ertzenie lieylet Meister Easznacht, wiintartzid dez bischoff von
Mentz, Graff Frederich von Morse zu Orsoy, im xxviij iar. Iubilate.
60) f. 396. Aviecuna de cancris.
f. 400'. Von späterer, aber noch mittelalterlicher Hand ein unvollständiges
Register über den Inhalt des Bandes.


  • Weitere Literaturnachweise im OPAC suchen.
  • Weitere Literaturnachweise suchen (ehem. Handschriftendokumentation)
Die Katalogdaten sind Public Domain. Für die Nutzung weiterer Daten wie Digitalisaten gelten gegebenenfalls andere Lizenzen. Vgl. die Copyright Information der Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel.