Beschreibung von Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 2° 57 (Lüneburg 2, S. 109-111.)
Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg, Bd. 2: Die theologischen Handschriften: Folioreihe, bearbeitet von I. Fischer, Wiesbaden 1972, S. 109-111.
Handschriftentitel: Henricus Hollen - Engelbertus de Colonia O. F. M.
Entstehungsort: Franziskanerkloster Lüneburg
Entstehungszeit:
- 15. Jh.1
- 1405
Frühere Signatur: C 23
Katalognummer: Manuscripta Mediaevalia Objektnummer, 90122586,T
Beschreibstoff: Perg.
Umfang: II, 199 Bl.
Format: 30-30,5 × 22 cm
Lagenstruktur: Aus zwei Teilen zusammengesetzt..
Einband: Einband alt, Holzdeckel mit braunem Lederüberzug; im Mittelfeld große Blütenranken (Einzelstempel), umrahmt von Arabesken (Rollenstempel).
Vorn und hinten je 5 Buckel, Eckenbeschläge.
Auf dem Rückdeckel oben Kettenansatzspuren.
Eine der beiden Schließen verloren.
In die Metallhaften am Vorderdeckel eingraviert die Buchstaben: WAR.
Blattweiser (dunkle Lederstreifen).
Titelschild auf dem Vorderdeckel: Sermones euangeliares annuales Hinrici Hollen, quadragesimali interposito. Opus primum sermonum de sanctis Engelberti. minores. Darunter altes Signaturschild: braunes C 23. Auf dem Rücken ebenfalls beschädigtes altes Titelschild.
Zusatzmaterial: Pergamentspiegel und Vorsatzblätter (I = vorn, II = hinten): Glossae in Matthaeum (cap. 14-15 et 21-22), 14. Jh.
Entstehung der Handschrift: Bl. 158ra: Et sic est finis huius libri per manus fratris Luderi Massow lectoris secundarii in Luneburgh anno domini M°CCCCV° quinta die mensis aprilis.
Provenienz der Handschrift:
- Bl. 164v: Hunc librum dedit frater Johannes Schetzel pro libraria et communi vsu fratrum minorum in Luneborch et est 3.
- Bl. 199v derselbe Schenkungsvermerk bis auf: … et est 9. …
Bibliographie
- S. 48.
Handschriftenteil: I Bl. 1-164
Entstehungszeit: 1405
Seitennummerierung: Auf den Versoseiten oben alte Foliierung, teilweise abgeschnitten.
Lagenstruktur: Aus zwei Teilen zusammengesetzt.13·VI (156). IV (164). Kustoden stark verblaßt.
Seiteneinrichtung: Schriftraum
24 × 16,5-17 cm , zweispaltig, 42-47 Zeilen.
Hände: Bastarda von einer Hand.
Auszeichnungsschriften / Buchschmuck: Rote Lombarden und Überschriften, rubriziert.
Inhalt:
- Bl. 1ra-158ra Henricus Hollen: Sermones evangeliares totius anni quadragesimali interiecto.
- Dom. I adventus: Bl. 1ra Erunt signa in sole et luna et stellis. [Lc 21,25] Luc. XXI°. In hoc ewangelio octo ostenduntur; primo Christus ostendit quod signa debent fieri in sole, luna et stellis, que debent iudicium precedere.
- Dom. II adventus: Bl. 2ra Cvm audisset Johannes in vinculis opera Christi. [Mt 11,2] Mathei XI°. In hoc ewangelio septem ostenduntur; primo ewangelista ostendit Johannis baptiste incarceracionem et discipulorum suorum ad Christum missionem.
- Dom. III adventus: Bl. 4ra Miserunt Iudei ab Ierosolimis sacerdotes. [Io 1,19] Joh. primo. In hoc ewangelio ewangelista octo ostendit; primo ostendit quomodo Judei nunctios ad Johannem miserunt ut eum quis esset interrogarent.
- Dom. I quadragesimae: Bl. 42rb Ductus est Ihesus in desertum a spiritu. Mt. 4°. In hoc ewangelio ewangelista quinque ostendit; primo ostendit quare Ihesus ductus est in desertum.
- Dom. XXII p. pentecosten: Bl. 152rb Abeuntes pharisei consilium inierunt. [Mt 22,15] Mt. XXII. In hoc ewangelio ewangelista quinque ostendit, primo enim ewangelista ostendit quomodo pharisei ad capiendum Ihesum in sermone consilium accipiebant.
- Dom. XXIII p. pentecosten: Bl. 153ra Loquente Ihesu ad turbas, ecce princeps. [Mt 9,18] Mt. IX. In hoc ewangelio ewangelista quinque ostendit; primo enim ostendit quomodo princeps synagoge Ihesum pro vita filie sue deuote petebat.
- Dom. XXIV p. pentecosten: Bl. 156ra Cvm videritis abhominacionem. [Mt 24,15] Mt. XXIIII. In hoc ewangelio Christus septem ostendit; primo enim Christus discipulis ostendit scilicet tribulacionem Iudeorum …
Bl. 158ra mobilia destrui quam sermonum meorum aliquid decidere. Ad laudem domini … amen. Et sic est finis huius libri per manus fratris Luderi Massow lectoris secundarii in Luneburgh anno domini M°CCCCV° quinta die mensis aprilis.- S. 245;
Textgeschichte: die dort genannte Parallelhs. Braunsehweig, St. B. cod. 140 Bl. 1, stimmt nur in den ersten sechs Sermones mit dem Lüneburger Codex überein. - Bl. 158ra-160rb Tabula quaestionum quae in sermonibus continentur (secundum circulum anni).
- Bl. 161ra-164rb Index alphabeticus quaestionum.
Handschriftenteil: II Bl. 165-199
Lagenstruktur: V (174). IV (182). V. II+3 (199).
Seiteneinrichtung: Schriftraum
22,5-23 × 16 cm . Tintenliniierung, zweispaltig, 40 Zeilen.
Schrift:
Textualis von verschiedenen Händen.
Auszeichnungsschriften / Buchschmuck:
- Bl. 165ra 6zeilige Zierinitiale in poliertem Blattgold.
- Einfache rote Lombarden und rote Überschriften, rubriziert.
Inhalt:
Bl. 165ra-199vb Engelbertus de Colonia O. F. M.: Sermones de sanctis. Bl. 165r: >Opus primum de sanctis per totum annum fratris Engelberti de ordine minorum per conclusiones procedens.<.
- De s. Andrea: Bl. 165ra Ambulans Ihesus iuxta mare Galylee [Mt 4,18] etc. Mt. 4. Apostolus iste Andreas predestinatus ab eterno vocatus fuit a Christo temporaliter
- De s. Nicolao: Bl. 166ra Dedit illi sacerdocium magnum et beatificauit illum in gloria. [Sir 45,8] Eccli. XII[sic]. Verbum istud convenienter ad laudem et preconium gloriosi principis ac pontificis Nycolai assumptum.
- De s. Thoma apost.: Bl. 167rb Qvia uidisti me Thoma credidisti [Io 20,29] etc. Io. 20. Sicut dicit Dyonysius 6 libro ante ratum lumen diuinum non recipitur in nobis
- Pro pluribus martyribus: Bl. 198ra [B]eati qui persecucionem patiuntur propter justiciam. [Mt 5,10] Mt. VI°[sic]. Ecclesiasticus enim in igne probatur aurum et argentum, homines uero receptibiles [Sir 2,5]
- Bl. 198va De confessore pontifice: Ecce sacerdos magnus [Sir 44,16-20]. Ecce est aduerbium demonstrandi et ostendit nobis
- Bl. 199ra De virginibus: Simile est regnum celorum thesauro. Mt. XIII, [44]. Principaliter tanguntur hic duo; primo vite munde commendacio
Bl. 199vb Intrauerunt cum eo ad nuptias. Nota passionale. Initien vollständig im Register.
- S. 17.
- 2, 1970 S. 35-39 Nr. 28-70; jedoch mit Abweichungen;
Textgeschichte: ebenso stimmt die dort zitierte Parallelhs. Lüneburg, Theol. 4° 14 nicht völlig mit diesem Codex überein.
Abgekürzt zitierte Literatur
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)