de :: en
Permalink: PURL

Suche

Anzeigen als: OAI :: XML :: Print

Beschreibung von Lüneburg, Ratsbücherei, Theol. 2° 75 (Lüneburg 2, S. 146-148.)
Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg, Bd. 2: Die theologischen Handschriften: Folioreihe, bearbeitet von I. Fischer, Wiesbaden 1972, S. 146-148.

Lectura super epistolam ad Romanos - Johannes Merkelin

Alte Signatur: E 24 — Pap. — 259 Bl. — 29,5 × 21,5 cm — Franziskanerkloster Lüneburg — 15. Jh.1

Lagen: Aus drei Teilen zusammengesetzt. Unbeschrieben: Bl. 1r-4r, 8v, 139v, 257r-259v. Bl. 4v alte Inhaltsangabe: In isto volumine continentur epistole dominicales per annum postillate bene, lectura et optima littera super epistolam ad Romanos cum suis dubiis et multis.

Glatter, ursprünglich heller Ledereinband, jetzt stark verschmutzt. 2 Schließen, Eckenbeschläge. Auf dem Vorderdeckel altes Titelschild: Sermones epistolares annuales de tempore Hinrici Merkelyn, heremita. Darunter Signaturschild: braunes E 24. Auf dem Rücken ebenfalls altes Titelschild, darunter 44 (deshalb bei Lehmann, Mitteilungen S. 44 mit der Signatur Theol. 2° 44 angeführt).

Pergamentfalze aus einer theologischen Hs., 14. Jh.

I Bl. 1-8

Wasserzeichen: Briquet 373 (Anker). Lagen: IV (8). Schriftraum: 21,5 × 15 cm , zweispaltig, 46-48 Zeilen. Bastarda von einer Hand. Platz für die Anfangsbuchstaben ausgespart.

Bl. 5ra-8rb Lectura super epistolam ad Romanos (Rom. 1,1-1,3 [Rm 1,1-3]). Bl. 5ra Paulus seruus … secundum carnem. - Beatus Paulus apostolus, dum predicacionis officio insisteret, ut aliqualiter tactum est in aliis epistolis, 14 scripsit epistolas, inter quas decem direxit quibusdam ecclesiis. … — Bl. 6rb [P]aulus seruus Ihesu Christi etc. - Secundum quod dicit Anselmus libro De similitudinibus, deo diuersis de causis seruiunt homines. Bl. 7va Qvi factus est ei ex semine Dauid secundum carnem. - Circa illam clausulam littere monetur tale dubium, vtrum hec proposicio sit vera, deus factus est homo … (Bl. 8rb) mutacio ex parte humane nature ergo etc. Stegmüller, RB VI 9731. Vgl. dazu auch in dieser Hs. Bl. 142va-145va.

II Bl. 9-139

Wasserzeichen: Piccard Ochsenkopfwasserzeichen Abt. XIII 295 (1431-33). Lagen: 10·VI (128). V+1 (139). Alte Foliierung, nicht bis zu Ende durchgeführt: 1 (9)- 123 (131). Schriftraum: 24-25 × 16-16,5 cm , zweispaltig, 42-46 Zeilen. Bastarda von einer Hand. Rote Lombarden und Paragraphenzeichen, rubriziert. Blattweiser (geflochtenes Lederknöpfchen).

Bl. 9ra-131vb [Johannes] Merkelin: Sermones super epistolas dominicales. (Bl. 9ra-vb) Prologus: In Christo reuerendissimo patri ac domino domino Hinrico diuina et apostolice sedis digna prouidencia Warmiensis ecclesie episcopo frater Hinricus Merkelyn lector minimus ordinis heremitarum sancti Augustini … Cum nuper ad mentem meam reducerem, qualiter iocundo animo … — … valeatis feliciter peruenire. Dom. I adventus: Bl. 9vb Fratres scientes. [Rm 13,11] Rom. 13. Gloriosus doctor beatus Augustinus in epistola prima ad Ieronimum et ponitur in decretalibus. Dom. II adventus: Bl. 12va Quecumque scripta sunt [Rm 15,4] etc. Rom. 15. Quia fideles secundum triplicem statum eorum, videlicet incipiencium, proficiencium et perfectorum. Dom. III adventus: Bl. 14va Gaudete in domino semper. [Phil 4,4] Philippenses 4. Philippenses dicuntur a Philippis ciuitate, que est in Macedonia. Dom. I quadragesimae: Bl. 34rb Hortamur uos ne in uacuum. [2.Cor 6,1] 2a Cor. VI. Crisostomus super isto uerbo Mt. 4, non tentabis dominum deum tuum, dicit quod si temptamur tempore ieiunii. Dom. XXII p. pentecosten: Bl. 119vb Confidimus in domino. [Phil 1,6] Phil. 1° (, (cf. v. 6)). Quod deducit magister sentenciarum in glossa super psalmo CXVII super 1° versu, bonum est confidere. Dom. XXIII p. pentecosten: Bl. 122va Imitatores mei estote. [Phil 3,17] Phil. 3. Secundum quod dicit Crisostomus in sermone de beato Paulo, gloriosus apostolus beatus Paulus ita dilexit salutem proximorum … ((cf. PG 50, 485).) Dom. XXIV p. pentecosten: Bl. 126ra Non cessamus pro uobis orantes; [Col 1,9] ad Colocenses primo. Quamuis apostolus Paulus propria in persona non predicauit Colocensibus … graciam in presenti et gloriam in futuro, quam gloriam nobis dare dignetur ipse rex glorie … qui eternaliter sit benedictus.

Bl. 131vb-139rb Registrum sermonum. Zumkeller, Manuskripte des Augustiner-Eremitenordens, 1966 S. 253 Nr. 544, mit Nennung dieser Hs. Schneyer, Predigtreihen S. 300.

III Bl. 140-259

Wasserzeichen: ähnlich Briquet 8935 (Buchstabe R). Lagen: 10·VI (259). Reklamanten. Alte Zählung a1-a20, b1 ... nicht bis zu Ende durchgeführt. Schriftraum 19,5-21 × 14,5-15 cm , zweispaltig, 38-48 Zeilen. Bastarda von einer Hand. Bl. 163va am Beginn einer Quaestio rot: frater Luderus Medingh; ebenso Bl. 246vb: Medingh. Vielleicht war Medingh der Verfasser wenigstens der an den entsprechenden Stellen dargelegten Quaestionen. Ein frater Ludolphus Meding wird in Theol. 2° 43 Bl. 320va als Vorbesitzer erwähnt. Rote Lombarden und Paragraphenzeichen, rubriziert.

Bl. 140ra-256va Lectura super epistolam ad Romanos cum quaestionibus. (Bl. 140ra-142rb) Prologus: Fiat voluntas tua, [Mt 6,10] ita scribitur Mt. V [!]. Licet hoc verbum hystorialiter sumptum sit verbum Christi moraliter, tamen est et esse potest verbum ipsius vicarii. Nam magister Helyas fratrum ordinis predicatorum generalis et caput ((Elias Raymond 1367-79)) … — … practicare possumus in terris et de ipsa gloriari mereamur in celis quod nobis concedat qui eternaliter viuit et regnat amen. Bl. 142va Paulus seruus … secundum carnem. - Ipse enim apostolus Paulus dum predicacionis officio insisteret, 14 scribens epistolas inter quas 10 direxit quibusdam ecclesiis. (Bl. 144va (ohne vorhergehendes Bibelzitat):) Vtrum hec proposicio sit vera, deus factus est homo uel filius dei factus est homo. Bl. 217ra Primo querent aliquis vtrum sciencia Pauli possit adipisci sine lumine fidei. Bl. 256rb Salutant vos omnes ecclesie. [Rm 16,16] - Primo apostolus ponit graciarum actioni dicens, ei autem qui potens est nos confirmare … sine inicio et sine illa enim est vera eternitas que est vera. Der Anfang dieser Lectura auch in derselben Hs. Bl. 5ra-8rb nur mit geringfügigen Abweichungen. Als Autoritäten werden vor allem Augustinus und Gregorius zitiert.

IV

14. Jh.

Pergamentspiegel abgelöst, jetzt freistehend. Vorn: Bulla Alexandri IV. "Virtute conspicuos" (2. 8. 1258), § I-II. Annales Minorum IV, 1931 p. 540. Constitutiones Gregorii X. in concilio Lugdunensi, cap. XXIII. Mansi 24,96-97.

Fragmentum diplomatis: Frater Johannes Gardi[anus]… Datum Luneborch anno domini M°CCCC°XLV°.

V

12. Jh.2

Hinten: Fragmentum libri ordinarii.


Abgekürzt zitierte Literatur

Annales Minorum Annales Minorum seu trium ordinum a s. Franciso institutorum. Auctore Luca Waddingo Hiberno. Bd. 1 ff., Ad Claras Aquas 1931-
Briquet C. M. Briquet, Les Filigranes. Dictionnaire historique des marques du papier, Bd. 1–4, Leipzig 21923
Lehmann, Mitteilungen P. Lehmann, Mitteilungen aus Handschriften IV. München 1933 (Sitzungsberichte d. Bayer. Akad. d. Wiss. Philos.-Hist. Kl., 1933 H. 9)
Mansi G. M. Mansi, Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio …, Bd. 1–53, Florenz 1759–1927, ND Graz 1960–1962
PG Patrologiae cursus completus. Series Graeca, Bd. 1–161, hrsg. von J. P. Migne, Paris 1857–1866
Piccard G. Piccard, Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart, Bd. 1–17, Stuttgart 1961–1997 (Veröffentlichungen der Staatlichen Archivverwaltung Baden-Württemberg. Sonderreihe Die Wasserzeichenkartei Piccard im Hauptstaatsarchiv Stuttgart 1–17)
Schneyer, Predigtreihen J. B. Schneyer, Wegweiser zu lateinischen Predigtreihen des Mittelalters, München 1965 (Veröffentlichungen der Kommission für die Herausgabe ungedruckter Texte aus der mittelalterlichen Geisteswelt 1)
Stegmüller, RB F. Stegmüller, Repertorium biblicum medii aevi, Bd. 1–11, Madrid 1950–1980

Beschreibung konvertiert im Rahmen des Projektes Digitalisierung der mittelalterlichen Handschriften der Ratsbücherei Lüneburg.
Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel (copyright information)